MEiN określił kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2021/2022. Priorytet nr 5 brzmi: ,,Wdrażanie Zintegrowanej Strategii Umiejętności – rozwój umiejętności zawodowych w edukacji formalnej i pozaformalnej, w tym uczeniu się dorosłych.
 

Zintegrowana  Strategia Umiejętności ma na celu tworzenie możliwości i warunków do rozwoju umiejętności niezbędnych do wzmocnienia kapitału społecznego, włączenia społecznego, wzrostu gospodarczego i osiągnięcia wysokiej jakości życia. Dzięki przyjęciu i wdrożeniu założeń Strategii Polska spełni cel 4.4. „Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030” Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) – tzn. zwiększenia do 2030 roku liczby młodzieży i osób dorosłych mających odpowiednie umiejętności.
 

O ZSU 2030 można było przeczytać w ,,Aktualnościach” w lutym i w kwietniu. Teraz czas na przyjrzenie się zapisom Strategii w odniesieniu do ministerialnego priorytetu.
 

Zatem należy zajrzeć do obszaru oddziaływania III ,,Rozwijanie umiejętności w edukacji formalnej – kadry uczące”, którego celem jest wsparcie kadr uczących w edukacji formalnej poprzez rozwój systemu kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz przez tworzenie optymalnych warunków do rozwijania umiejętności osób uczących się.
 

W tym obszarze zostały zaprojektowane następujące tematy działania, określone cyframi 6  – 10:

Efektywne kształtowanie umiejętności – zdaniem autorów dokumentu –  wymaga wysokiej jakości kadr uczących w edukacji formalnej. To od umiejętności, postaw i stylów pracy kadr uczących zależy, w jaki sposób zostaną zrealizowane założone cele edukacji. Przygotowanie i wsparcie kadr uczących w realizacji ich roli zawodowej jest jednym z głównych wyzwań polityki edukacyjnej. 
 

Rola kadr uczących w edukacji formalnej ulega ciągłym przeobrażeniom. Rozwój społeczny, gospodarczy i  cywilizacyjny, związany między innymi z postępem technologicznym, wymusza zmiany w funkcjonowaniu instytucji edukacyjnych, a w ślad za tym – stawia przed kadrami uczącymi nowe wyzwania o charakterze dydaktycznym, jak i organizacyjnym. 

W ramach tego obszaru  podkreślono konieczność opracowania  programów związanych z kształceniem i rozwojem zawodowym kadr uczących w edukacji formalnej.

Efektywne przygotowanie kadr uczących w edukacji formalnej wymaga dobrze przygotowanych kadr ich kształcących. Stąd też wyzwaniem staje się wsparcie pracowników dydaktycznych i naukowo-dydaktycznych, których zadaniem  jest przekazywanie wiedzy z zakresu najnowszych teorii i wyników badań, posługiwania się nowoczesnymi metodami i technikami w pracy dydaktycznej, przygotowanie do realizacji zajęć w języku efektów uczenia się, przygotowanie psychologiczne, posiadanie umiejętności interpersonalnych, powszechna znajomość uwarunkowań formalno-prawnych dla wykonywania zawodu, kompetencje doradcze w zakresie planowania kariery studentów. 

Zmieniająca się rola osób uczących wymaga ciągłego doskonalenia zawodowego w zakresie wiedzy merytorycznej dotyczącej nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, umiejętności dydaktycznych i metodycznych.  Wyzwaniem jest utrwalony podający styl pracy kadr uczących, a co za tym idzie istotne jest wspieranie ich w wykorzystywaniu aktywizujących form, metod i narzędzi pracy z osobami uczącymi się. Zróżnicowanie potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów wymusza na nauczycielu posiadanie  umiejętności pracy ze zróżnicowaną grupą osób uczących się oraz  indywidualizacji pracy z osobami uczącymi się.

W doskonaleniu zawodowym kadr uczących szczególną rolę zyskują nowoczesne technologie cyfrowe, które tworzą nowe warunki dla rozwoju umiejętności w edukacji formalnej. Polskie szkoły i uczelnie wzbogacają swoje wyposażenie w nowoczesny sprzęt, jednak nadal wyzwaniem jest umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami. Konieczne jest zatem wsparcie w wykorzystaniu ICT i AI w codziennej pracy.

Z punktu widzenia złożoności pracy kadr uczących w edukacji formalnej, szczególnego znaczenia nabierają także umiejętności zarządzania karierą zawodową i czasem własnym; radzenia sobie z niepewnością i złożonością sytuacji zawodowej; umiejętności reagowania na problemy osobiste i rodzinne uczniów; przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu nauczycieli i wspieranie kondycji fizycznej, psychicznej i emocjonalnej; rozwiązywania konfliktów; ewaluacji własnej pracy. W tym kontekście konieczne jest rozwijanie efektywnego systemu doradztwa merytorycznego, metodycznego oraz wsparcia indywidualnego. Przy czym dla kadr kształcenia zawodowego szczególnie istotna powinna być odbudowa doradztwa metodycznego.

Dziś praca kadr uczących opiera się w coraz większym stopniu na zwiększonej roli współpracy. Zdolność i gotowość do uczenia się od innych, a także uczenia innych, jest być może najważniejszym aspektem współpracy, umożliwiającym np. analizę efektów własnej pracy.

W pracy kadr uczących więcej miejsca powinna zajmować także współpraca między nauczycielami różnych przedmiotów. Priorytetem staje się tworzenie narzędzi wspierających wdrażanie i upowszechnianie nauczania z zachowaniem korelacji międzyprzedmiotowej w szkołach. Międzyprzedmiotowe zajęcia dydaktyczne, z wykorzystaniem na przykład metody projektów (tak jak to jest podkreślone w podstawie programowej) mają ogromny potencjał w zakresie zwiększania motywacji promowania holistycznych sposobów postrzegania zagadnień i rozwiązywania problemów, nadawania poczucia przydatności nauczanych treści oraz rozwijania umiejętności przekrojowych. 

W pracy kadr uczących kluczowe jest wzmacnianie współpracy z rodzicami uczniów, chęci dzielenia się z nimi wiedzą o uczniu, a także słuchania pomysłów i oczekiwań rodziców. Niezbędnym elementem do efektywnej współpracy między nauczycielami a rodzicami  uczniów jest stworzenie wzajemnego porozumienia dla edukacyjnej, wychowawczej (w tym profilaktycznej) pracy z uczniem. 

Uczestnictwo kadr uczących w poszczególnych formach doskonalenia zawodowego jest zróżnicowane, np. najwięcej nauczycieli bierze udział w kursach, warsztatach oraz w konferencjach. 

Z uwagi na zmieniającą się rolę kadr uczących i rosnące zróżnicowanie potrzeb uczniów i studentów, istotne jest upowszechnianie innych form doskonalenia, takich jak staże, praktyki oraz wizyty studyjne.

W przypadku kadr kształcenia zawodowego szczególnie istotne jest zapewnienie możliwości doskonalenia zawodowego w środowisku pracy związanym z nauczanym zawodem, w szczególności poprzez szkolenia branżowe u pracodawców. Kadrom tym należy także umożliwić doskonalenie w szkołach i placówkach stosujących nowatorskie rozwiązania dydaktyczne i organizacyjne w kształceniu zawodowym, także poprzez wsparcie działalności tego rodzaju szkół i placówek.  

Równolegle z rozwojem instytucji i narzędzi wsparcia zawodowego należy umożliwić kadrom uczącym nabywanie i walidowanie dodatkowych umiejętności, które mogą być wykorzystane w procesie awansu zawodowego lub – w przypadku zmiany zawodu – w innych miejscach pracy. Tego typu  programy mogą stać się aktywnym czynnikiem podnoszącym atrakcyjność zawodu i przeciwdziałającym tzw. negatywnej selekcji do zawodu nauczyciela. 

Bardzo ważne jest także, aby formy doskonalenia zawodowego kadr uczących uwzględniały czynności dydaktyczne i administracyjne, wychowanie i opiekę oraz inne zadania statutowe szkoły.