Gdy zajrzymy do podstawy programowej, możemy tam znaleźć odzwierciedlenie i wskazanie na najbardziej nowoczesne nurty kształcenia. Mowa tu m.in. o strategii kształcenia wyprzedzającego. Uważny nauczyciel odnajdzie to sformułowanie w warunkach realizacji podstawy programowej, np. z geografii. Nie jest to jednak zbyt znany sposób pracy, zatem przybliżamy go naszym Czytelnikom.

W 2007 roku metodę nazwaną odwróconą klasą lub odwróconą lekcją stworzyli amerykańscy pedagodzy, zajmujący się nowoczesną edukacją, m. in. Salamn Khan. Zauważyli oni, że zdecydowanie lepsze wyniki osiągają uczniowie, jeśli zdobywają wiedzę samodzielnie. Przed każdą lekcją nauczyciel wskazuje uczniom zakres materiału, z którym należy się zapoznać –  w formie e-booka, strony internatowej, filmu, artykułu. Na lekcji nie ma już potrzeby słuchania wykładu nauczyciela – wiedzę merytoryczną już posiadają, a są to zajęcia poświęcone działaniom praktycznym – uczniowie rozwiązują problemy, analizują sytuacje i formują wnioski, przygotowują eksperymenty i doświadczenia. Te czynności, które dotychczas wykonywał nauczyciel, zostają po stronie ucznia. To on musi przeczytać, odnaleźć informacje, postawić pytania i poszukać odpowiedzi. Zatem to zdobywanie wiedzy odbywa się samodzielnie, we własnym tempie i na własnych warunkach.

Niezależnie od ustaleń badaczy amerykańskich, klika lat temu profesor Stanisław Dylak, wraz z zespołem poszli dalej – opracowali strategię kształcenia wyprzedzającego, która koresponduje z odwróconą edukacją, ale zakłada większą samodzielność uczącego się. Tu już nie na barkach nauczyciela spoczywa odszukanie i wskazanie konkretnych źródeł wiedzy, lecz jest to zadania ucznia – może skorzystać ze wszystkich dostępnych sposobów – słownych, graficznych, ilustracyjnych, filmowych, niezależnie czy są to materiały sensu stricte „edukacyjne” czy też nie. Jeżeli tekst wiersza czy piosenki może pomóc w zdobyciu, poszerzeniu czy uporządkowaniu  wiedzy, to można je także wykorzystać, np. w uczeniu się języka obcego.

Strategia kształcenia wyprzedzającego składa się z czterech etapów.

Pierwszy, to aktywacja – bardzo ważny etap budowania motywacji uczniów, zaciekawienia tematem, skłaniający do jego zgłębiania i poszukiwania informacji dodatkowych.

Etap drugi to przetwarzanie czyli praca ze zdobywanymi informacjami, z których uczeń tworzy własne opracowania w określonej formie. Może być to e-portfolio, film, nagranie, prezentacja multimedialna, artykuł, zestaw pomocy.

W trzecim etapie następuje systematyzacja w spotkaniu/ lekcji z nauczycielem. To czas sprawdzania stopnia zrozumienia treści, poprawy błędów, uzupełnienia wiadomości i ewentualnych odpowiedzi na pytania.

Ostatni etap to podsumowanie pracy – analiza trudności, mocnych stron i nabytych kompetencji.

Metoda zdobywa coraz więcej zwolenników, przynosząc obu stronom procesu uczenia się/ nauczania bezsprzeczne korzyści. Warto podkreślić również fakt, że jest to wyjątkowo metoda na czasy cyfrowe, na edukację zdalną, w której uczeń dysponuje nieograniczonym wręcz dostępem do źródeł wiedzy.

Dla osób, które chciały bliżej poznać tę nowoczesną i jakże atrakcyjną dla uczniów metodę, polecamy lekturę pracy zbiorowej pod redakcja Stanisława Dylaka, pod tytułem „Strategia kształcenia wyprzedzającego”.