Koniec maja to czas, kiedy wielu nauczycieli kończy staż na kolejny stopień awansu zawodowego.
Zgodnie § 4 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 lipca 2018 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j. z 2020 r. poz. 2200) nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniając efekty jego realizacji dla siebie i dla szkoły, w której pracuje. Ma na złożenie sprawozdania 7 dni od dnia zakończenia stażu.

Nie ma w prawie oświatowym obowiązującego, jednolitego wzoru sprawozdania. Z pewnością jednak powinien to być tekst jasny, komunikatywnie skonstruowany, zwięzły, konkretny, przywołujący liczby, fakty, przykłady. Autor sprawozdania powinien mieć na uwadze, by zaprezentować zrealizowany plan i uzyskane efekty w okresie stażu.

Dyrektor szkoły ustala ocenę dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania. Ustalając ocenę pozytywną bądź negatywną dorobku zawodowego nauczyciela, bierze pod uwagę stopień realizacji zatwierdzonego planu rozwoju zawodowego. Jeśli ocena dotyczy nauczyciela stażysty i nauczyciela kontraktowego, dyrektor przed jej ustaleniem zapoznaje się z projektem oceny dorobku zawodowego przygotowanym przez opiekuna stażu.
Dyrektor ma też obowiązek zasięgnięcia opinii rady rodziców. Dotyczy ten wymóg wszystkich nauczycieli ubiegających się o wyższy stopień awansu zawodowego: stażystów, kontraktowych, mianowanych.
Rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Nieprzedstawienie opinii rady rodziców nie wstrzymuje postępowania dyrektora, który bez tego dokumentu ustala ocenę.

Zgodnie z Kartą Nauczyciela ocena dorobku zawodowego nauczyciela może być pozytywna lub negatywna. Ocena jest sporządzona na piśmie i zawiera uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania. ust. 5d. Od oceny dorobku zawodowego nauczycielowi odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Organ sprawujący nadzór pedagogiczny rozpatruje odwołanie w terminie 21 dni. Ocena dorobku zawodowego nauczyciela ustalona przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny jest ostateczna. Gdyby organ sprawujący nadzór pedagogiczny nie dotrzymał terminu rozpatrzenia odwołania, nauczyciel jest dopuszczony odpowiednio do rozmowy kwalifikacyjnej lub egzaminu.
W przypadku gdy ostateczna ocena dorobku zawodowego nauczyciela jest negatywna, ponowna ocena dorobku może być dokonana po odbyciu, na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły, jednego dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy.
Ustawa określa także sytuację nauczycieli, którzy w okresie trwania stażu zmienili miejsce zatrudnienia: do stażu zalicza się im okres dotychczas odbytego stażu, jeżeli podjęli zatrudnienie w szkole nie później niż w okresie 3 miesięcy po ustaniu poprzedniego stosunku pracy i za okres dotychczas odbytego stażu otrzymali pozytywną ocenę dorobku zawodowego. Ocenę tę uwzględnia się przy dokonywaniu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres całego stażu.

Rozporządzenie w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego określa w:

     • ,,§ 6. 2. wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego:

1. znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
2. umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w szczególności realizację podstawy programowej;
3. umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów oraz indywidualizowania nauczania;
4. umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki;
5. umiejętność wykorzystania w pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie doskonalenia zawodowego;
6. 6) umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych;
7. umiejętność omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęć;
8. znajomość środowiska uczniów i ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem lokalnym;

     • § 7. 2. wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego:

1. uzyskanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły, a w przypadku nauczycieli, o których mowa w art. 9e ust. 3 Karty Nauczyciela – uzyskanie pozytywnych efektów w zakresie realizacji zadań odpowiednio na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją;
2. umiejętność rozpoznawania potrzeb rozwojowych uczniów i uwzględniania ich w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej;
3. umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia;
4. umiejętność dokonywania ewaluacji własnej pracy i wykorzystywania jej wyników do doskonalenia warsztatu pracy;
5. umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego;
6. umiejętność uwzględniania w pracy problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych;
7. umiejętność posługiwania się przepisami prawa dotyczącymi odpowiednio oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;
8. umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych;

     • § 8. 3. wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela dyplomowanego:

1. umiejętność wykorzystania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych, sprzyjających procesowi uczenia się;
2. umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie zajęć otwartych, w szczególności dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych, prowadzenie zajęć w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć dla nauczycieli;
3. poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych;
4. realizację co najmniej dwóch z następujących zadań:
   a) opracowanie i wdrożenie programu, innowacji lub innych działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, powiązanych ze specyfiką szkoły, w szczególności na rzecz uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
   b) wykonywanie zadań opiekuna stażu, opiekuna praktyk pedagogicznych, nauczyciela-doradcy metodycznego, przewodniczącego zespołu nauczycieli, koordynatora wolontariatu, koordynatora projektu, kuratora społecznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy do spraw podręczników, a w przypadku nauczycieli szkół artystycznych – także nauczyciela-konsultanta współpracującego z Centrum Edukacji Artystycznej,
   c) uzyskanie umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie podstawowym, a w przypadku nauczycieli języków obcych – umiejętności posługiwania się drugim językiem obcym na poziomie podstawowym,
   d) opracowanie autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej publikacji.”

Sprawozdanie nauczyciela powinno potwierdzać realizację tych wymagań na określony stopień. Dyrektor w ocenie dorobku zawodowego również potwierdza ich wypełnienie i pisze np.:

• nauczyciel projektował ciekawe zajęcia z wykorzystaniem metod aktywizujących, nowych technologii, wprowadzał innowacyjne rozwiązania na swoim przedmiocie, zajęciach z wychowawcą, zajęciach z doradztwa zawodowego, w pracy pozalekcyjnej, skutecznie je zrealizował oraz dokonywał ich ewaluacji;
• nauczyciel nabył umiejętność dzielenia się wiedzą poprzez aktywną działalność w radzie pedagogicznej i jej zespołach, prowadzenie zajęć otwartych, udostępnianie przygotowanych przez siebie materiałów, administrowanie dziennikiem Librus, szkolnym fanpagem, stroną internetową, publikacje w pismach nauczycielskich tradycyjnych i elektronicznych; opublikowanie własnego programu nauczania, opublikowanie po zrealizowaniu programu i ewaluacji innowacji wychowawczej, metodycznej, organizacyjnej;
• nauczyciel wychodził z szeroka ofertą zajęć dla uczniów; organizował wycieczki i zielone szkoły; prowadził zajęcia origamii, klub szachowy, koło teatralne, zespół mandolinistów; oferował uczniom zajęcia rozwijające zainteresowania, koncentrację, rozwój umiejętności manualnych, muzycznych, sportowych i napisał stosowne programy; uczniowie przygotowani przez nauczyciela odnosili liczne sukcesy indywidualne i grupowe w konkursach, olimpiadach, zawodach sportowych różnych szczebli;
• nauczyciel przez wszystkie lata stażu był z wyboru uczniów Rzecznikiem Praw Ucznia, opiekunem Samorządu Szkolnego; opiekunem koła ,,8 Wspaniałych”;
• nauczyciel pełnił funkcję wychowawcy oddziału stawiając na samodzielność i odpowiedzialność uczniów, kultywując tradycje szkoły, animując różnorodne działania łączące wszystkie podmioty życia szkolnego; realizował z uczniami idee wolontariatu, troski i szacunku o drugiego człowieka; inicjował działania z zakresu profilaktyki uzależnień;
• nauczyciel wykonywał zadania opiekuna stażu, opiekuna praktyk pedagogicznych, nauczyciela-doradcy metodycznego;
• nauczyciel pełnił funkcję przewodniczącego zespołu nauczycieli, koordynatora wolontariatu, koordynatora projektu, kuratora społecznego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy do spraw podręczników”.