Od czasu do czasu możemy trafić w różnych mediach na artykuły o funkcjonowaniu leśnych przedszkoli. Co to takiego – kolejna nowinka, która szybko przeminie czy przemyślany projekt edukacji dla najmłodszych?

Przedszkole leśne to koncepcja placówki wychowania przedszkolnego wpisująca się w nurt edukacji alternatywnej, oparta na pedagogikach już ugruntowanych w nurcie współczesnych nauk o wychowaniu i kształceniu dzieci. Jej inspiracją jest pedagogika naturalistyczna, waldorfska, montessoriańska. Wywodzi się ze Skandynawii, jednak w drugiej połowie wieku rozprzestrzeniła się nie tyko w Europie, ale też w Japonii i Stanach Zjednoczonych.

W leśnym przedszkolu dzieci spędzają ok. 80% czasu na dworze, niezależnie od panujących warunków atmosferycznych; częściowo tylko spędzają czas pod dachem – w często drewnianych szałasach, tipi czy namiotach. W tej koncepcji dzieci są odkrywcami – tworzy się im warunki do stałego obcowania ze środowiskiem, do bezpiecznej i samodzielnej eksploracji przyrody, wykorzystuje okazjonalne sytuacje edukacyjnie do nabywania rozlicznych kompetencji,

Ważną formą pracy jest wędrówka. Przedszkolaki są zaopatrzone w plecaki z niezbędnym posiłkiem, wodą lub herbatą w termosie oraz ubraniem na zmianę. Codziennie też zabierają wózek, do którego – pod okiem nauczyciela pakują, to wszystko, co może się przydać w terenie ale do którego także można załadować zdobyte skarby.

Zabawy organizują w oparciu o materiały naturalne – szyszki, piach, patyczki, kamienie, błoto. W działaniach  plastycznych też wykorzystują, to co dostępne a ruch ćwiczą poprzez skoki, przeskakiwanie, turlanie się, wspinanie się, na wszelkie napotkane przeszkody. Podstawowe metody pracy opierają się na zabawach badawczych, eksperymentach i metodzie projektu.

W praktyce funkcjonowania dzieci mogą mieć oprócz lasu wraz z jego zasobami – do dyspozycji leśną szafę z wyposażeniem: grabie, łopaty, miotełki, młotki, gwoździe, piły ręczne. Ponadto korzystać mogą  z lin rozpiętych pomiędzy drzewami, drabinek, szałasów, błotnych kuchni, ławeczek wokół kamiennego paleniska oraz drewnianych stołów i ław. Tu także realizuje się podstawę programową wychowania przedszkolnego – próby pisania i poznawania liter oraz rozpoznawania cyfr ćwiczy się patykiem na piasku, układaniem z kamyków, owoców drzew leśnych, gałązek czy formowaniem z błota.

Bezcenną wartością w leśnych przedszkolach jest codzienny kontakt z naturą, kształtujący szacunek dla niej ale też nabywanie wielu wartościowych cech emocjonalnych, społecznych i  poznawczych.

W Polsce istnieje około 80 tego typu placówek, jednak prowadzonych głównie przez stowarzyszenia czy fundacje lub osoby prywatne. Władze lokalne odpowiedzialne za edukację nie podejmują takiej inicjatywy. Ale oczywiście – wszelkie „tradycyjne” placówki funkcjonujące w miejskich budynkach mogą korzystać z koncepcji leśnych przedszkoli, realizując świadomie zaplanowane wielogodzinne pobyty w środowisku naturalnym – w parku, lesie, na łące lub przez bezpośrednie eksploracyjne działania w ogródku przedszkolnym. Warto tu wykorzystać proste hodowle, uprawy i doświadczenia oraz zagospodarowanie przestrzeni z drewnianymi „przeszkodami” – często wykonane wspólnymi siłami z pomocą rodziców.

   Na podsumowanie warto podkreślić fakt, iż kontakt z naturą jest intrygujący i wartościowy dla każdego dziecka, a wychowanie w duchu ochrony tego, co jeszcze możemy dla przyszłych pokoleń z naturalnego świata zostawić, ważnym obowiązkiem każdego. Z wszelkimi korzyściami – i dla natury, i zdrowia człowieka – na razie tego małego człowieka.