Karta Nauczyciela jest ustawą regulującą prawa i obowiązki nauczycieli, które są konsekwencją szczególnego charakteru pracy nauczyciela i funkcjonowania systemu oświaty w Polsce, co zostało podkreślone w preambule ustawy:
„Mając na względzie doniosłą rolę oświaty i wychowania w Rzeczypospolitej Polskiej, pragnąc dać wyraz szczególnej randze społecznej zawodu nauczyciela zgodnie z potrzebami i oczekiwaniami, otwierając niniejszą ustawą drogę do dalszych uregulowań prawnych systemu edukacji narodowej, stanowi się, co następuje:”

Karta Nauczyciela określa:

1. wymagania kwalifikacyjne nauczyciela
   ,,Stanowisko nauczyciela (…)może zajmować osoba, która:
   1) posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje;
   2) przestrzega podstawowych zasad moralnych;
   3) spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu.”;
2. ścieżkę awansu zawodowego od stażysty do nauczyciela dyplomowanego i honorowego profesora oświaty oraz sposób osiągnięcia wyższego wynagrodzenia;
3. warunki i sposób oceniania pracy zawodowej;
4. gwarancję zatrudnienia – art. 10.4. i 10.5.;
5. rozwiązania w sytuacji zagrożenia zwolnieniem;
6. odpowiedzialność, w tym organu prowadzącego, za wyposażenie miejsca pracy nauczyciela;
7. warunki pracy i wynagrodzenie;
8. czas pracy nauczyciela:
   ,,Art. 42. 1. Czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień.” Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze zajęć ustala się : od 18 do 30 godz.;.
9. formy pomocy socjalnej;
10. dodatkowe świadczenie urlopowe wypłacane obligatoryjnie;
11. pomoc i ochronę prawną z urzędu w sytuacji zagrożenia – art. 63:
    „Art. 63. 1. Nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych […] ‘’;
12. prawo do wypoczynku i urlopu;
13. dofinansowanie doskonalenia zawodowego;
14. korzystanie z urlopów dla poratowania zdrowia.

Na konferencji we wtorek 11 maja 2021 r. ’poinformowano, że w ministerstwie pracuje Zespołu ds. statusu zawodowego pracowników oświaty. Wiceminister Dariusz Piontkowski w swojej wypowiedzi podkreślił, że ,,Pragmatyka zawodowa składa się z kilku obszarów, są one ze sobą powiązane. Trzeba zatem rozmawiać o nich łącznie. Stąd mówiąc o czasie pracy nauczycieli – pensum, należy rozmawiać także o wynagrodzeniu. Chcemy by nauczyciele godnie zarabiali i ta zmiana będzie powiązana ze zmianą czasu pracy. Będzie również propozycja czasu przejściowego”.
Przedstawione zostały również obszary, w których projektuje się zmiany:

• czas pracy nauczyciela – pensum,
• system wynagradzania,
• awans zawodowy,
• ocena pracy,
• urlop wypoczynkowy.

Wcześniej korporacje samorządowe oraz związki zawodowe otrzymały dokument z propozycjami zmian statusu zawodowego nauczycieli, stanowiący materiał wyjściowy do dyskusji w ramach prac Zespołu do spraw statusu zawodowego pracowników oświaty.

Oto niektóre z propozycji:

• podwyższenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli (z wyjątkiem nauczycieli wychowania przedszkolnego) o 2 godziny;
• określenie wymiaru zajęć dodatkowych poza pensum (np. zajęć rozwijających zainteresowania), które obowiązkowo realizowaliby nauczyciele przedmiotów, które wymagają mniej czasu na przygotowanie się do zajęć lub sprawdzanie prac pisemnych: nauczyciel wychowania fizycznego, nauczyciel plastyki i nauczyciel muzyki – 2 godziny tygodniowo (rozliczenie tych godzin może być w systemie np. rocznym, kwartalnym czy miesięcznym, a nie tygodniowym);
• określenie składników wynagrodzenia:
   wynagrodzenie zasadnicze
   dodatek za wysługę lat
   wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw
   wynagrodzenie za pełnienie powierzonych funkcji (ewentualne rozszerzenie funkcji uprawniających do dodatku)
   dodatek za specjalizacje zawodowe
   dodatek za warunki pracy
   dodatek motywacyjny
   inne składniki wynikające ze stosunku pracy – nagrody (w tym nagrody jubileuszowe i nagrody za osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze), odprawy, dodatkowe wynagrodzenie roczne, dodatek za pracę w porze nocnej);

Określenie, w drodze rozporządzenia, kwotowych minimalnych stawek dodatków do wynagrodzenia zasadniczego.

• wprowadzenie dodatku za specjalizacje zawodowe (proponuje się dodatek za dwie specjalizacje możliwe do uzyskania po osiągnięciu stopnia nauczyciela dyplomowanego);
• przejście do powszechnego sposobu naliczania wysokości odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych i przesunięcie uwolnionych środków na podwyższenie wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli;
• przesunięcie środków wypłacanych dotychczas na świadczenia „na start” przy jednoczesnym zwiększeniu wynagrodzenia nauczycieli rozpoczynających pracę w zawodzie;
• ustalenie wysokości dodatku wiejskiego w stałej kwocie, niezależnej od posiadanego stopnia awansu zawodowego, a nie jak dotychczas, jako % od wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stopniach awansu.
• zmniejszenie liczby stopni awansu zawodowego (likwidacja stopnia nauczyciela kontraktowego), etapy rozwoju zawodowego po zmianie:
   okres wprowadzenia do zawodu nauczyciela (co najmniej 4 lata pracy)
   nauczyciel mianowany
   nauczyciel dyplomowany
• utrzymanie rozwiązania dotyczącego uzyskiwania tytułu honorowego profesora oświaty;
• wprowadzenie wystandaryzowanego egzaminu zewnętrznego po okresie wprowadzenia do zawodu, obejmującego część praktyczną i teoretyczną, warunkującego uzyskanie mianowania;
• odbiurokratyzowanie ścieżki awansu zawodowego, w tym odejście od staży, oraz położenie większego nacisku na umiejętności praktyczne nauczycieli;
• umożliwienie nauczycielom dyplomowanym zdobycia dwóch specjalizacji zawodowych (dodatek do wynagrodzenia po uzyskaniu stopnia specjalizacji);
• umożliwienie nauczycielom kontraktowym, z zaawansowanym stażem wynikającym z obecnego systemu awansu, przyspieszenia uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego w okresie przejściowym;
• określenie przypadków, w których wymagana jest określona ocena pracy (przed uzyskaniem każdego stopnia awansu zawodowego oraz stopnia specjalizacji zawodowej, przy ubieganiu się o pełnienie określonych funkcji), brak obligatoryjnych terminów dokonywania oceny pracy poza ww. przypadkami;
• określenie w rozporządzeniu szczegółowych kryteriów oceny pracy nauczyciela, odnoszących się do kryteriów głównych określonych w ustawie.
• określenie urlopu wypoczynkowego nauczycieli szkół feryjnych w dniach roboczych – 50 dni roboczych, urlop udzielany zgodnie z planem urlopów, we wszystkie dni wolne od zająć dydaktyczno–wychowawczych;
• przyznanie prawa do dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego za dłuższe wycieczki szkolne (oraz dodanie przepisów o delegacjach za podróże służbowe dla nauczycieli opiekujących się uczniami na wycieczkach szkolnych).

Minister Przemysław Czarnek zaznaczył podczas konferencji, że szczególnie mu zależy na zwiększeniu atrakcyjności zawodu nauczyciela i wzmocnieniu etosu pracy nauczyciela oraz zapowiedział kolejne posiedzenie Zespołu ds. statusu zawodowego pracowników oświaty. Odbędzie się ono 18 maja 2021 r.