20 lipca 2022 roku Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 9 czerwca 2022 r.  o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.

Ustawa ma zastąpić ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu
w sprawach nieletnich. Jej podstawowym celem jest uporządkowanie i systematyzacja materii dotyczącej spraw nieletnich na etapie postępowania rozpoznawczego oraz postępowania wykonawczego. Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich jest aktem obszernym, obejmującym 7 działów i zawierającym ponad 400 artykułów określających  między innymi: środki przeciwdziałania demoralizacji nieletnich i dopuszczaniu się przez nich czynów karalnych, postępowanie rozpoznawcze, postępowanie wykonawcze, funkcjonowanie okręgowych ośrodków wychowawczych, zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. wejdzie w życie z dniem 1 września 2022 r. Wyjątkiem są przepisy dotyczące tworzenia okręgowych ośrodków wychowawczych, które wejdą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy.

Art. 1 ust. 1 pkt 1 zawiera przepis określający dolny próg wieku osoby, wobec której może zostać wszczęte postępowanie w sprawie o demoralizację  – ukończenie 10 lat.

W Dziale I jest również przepis upoważniający dyrektora szkoły (art. 4 ust. 4), do której nieletni uczęszcza do podjęcia oddziaływań wychowawczych we własnym zakresie – bez konieczności zawiadamiania sądu rodzinnego lub Policji o przejawie demoralizacji lub popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego (poza czynami zabronionymi wyczerpującymi znamiona przestępstwa ściganego z urzędu). Możliwe oddziaływania wychowawcze dyrektora szkoły to: pouczenie, ostrzeżenie ustne albo ostrzeżenie na piśmie, przeproszenie pokrzywdzonego, przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie określonych prac porządkowych na rzecz szkoły. Zastosowanie środka wymaga jednak uprzedniej zgody rodziców albo opiekuna nieletniego oraz nieletniego.

,,Te przepisy zmieniają filozofię działania państwa w stosunku do nieletnich. Czasem lepiej, by w przypadku niewielkiego wykroczenia dyrektor szkoły zlecił nieletniemu prace porządkowe na rzecz szkoły, niż by ta osoba stawała od razu przed sądem’’ – tak komentował powyższe regulacje  Michał Woś, który nadzorował prace nad projektem.

W Dziale II wymieniony został katalog środków wychowawczych (art. 7):
1) upomnienie;
2) zobowiązanie do określonego postępowania;
3) nadzór odpowiedzialny rodziców albo opiekuna nieletniego;
4) nadzór organizacji społecznej;
5) nadzór kuratora sądowego;
6) skierowanie do ośrodka kuratorskiego;
7) zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju;
8) przepadek przedmiotów;
9) umieszczenie w rodzinie zastępczej zawodowej specjalistycznej;
10) umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym;
11) umieszczenie w okręgowym ośrodku wychowawczym.

Umieszczenie w okręgowym ośrodku wychowawczym to nowy środek wychowawczy o charakterze izolacyjnym. Będzie to podlegająca Ministrowi Sprawiedliwości placówka pośrednia pomiędzy młodzieżowym ośrodkiem wychowawczym a zakładem poprawczym.

Źródło:

• prezydent.pl
• Biuro Komunikacji i Promocji; Ministerstwo Sprawiedliwości