Proponujemy Państwu cykl artykułów na temat mniej znanych metod edukacyjnych, godnych szerszego poznania i stosowania. Wszystkie one opierają się na podstawowej zasadzie zwanej stożkiem Dale’a czyli wskazaniu, że najbardziej skuteczne są metody oparte na wzajemnym uczeniu się, zdobywaniu informacji w kontaktach, dyskusjach, argumentach i pracy z zaangażowaniem wszystkich zmysłów. To potwierdzenie znanej z neurodydaktyki prawdy, iż nasz mózg konstruuje wiedzę, nie przyjmuje jej w formie gotowej, podanej np. przez nauczyciela i stale uczy się poprzez doświadczanie i działania.  Zabawa jest nauką, nauka jest zabawą. Czym bardziej szkoła będzie bliższa tej prawdy, tym edukacja będzie skuteczniejsza i efektywniejsza a co najważniejsze – obciążona zdecydowanie mniejszym stresem.

            W pierwszej części przypomnimy metodę znaną już od kilkunastu lat. LDL – to skrót z języka niemieckiego oznaczający Lernen durch Lehren czyli uczenie się poprzez nauczanie. To metoda opracowana przez niemieckiego nauczyciela języka francuskiego, której filozofia opiera się na prowadzeniu lekcji przez uczniów. Oczywiście taka istota uczenia się znana była już w czasach antycznych.  Z takiego punktu widzenia edukacji, proces uczenia się przebiega najlepiej wówczas, gdy uczeń aktywnie i bezpośrednio jest zaangażowany w proces dydaktyczny i gdy ma na niego wpływ. Na przestrzeni dziesięcioleci metoda nie zyskała popularności, ponieważ w edukacji przeważał  model,  w  którym  to  nauczyciel  o wszystkim decydował  i  wydawał  polecenia uczniom. Chociaż znaleźli się pojedynczy zapaleńcy i zwolennicy odnoszący sukces w nauczaniu tą metodą, po pierwszym okresie zachwytu szybko tracili zapał i poddawali się w obliczu niewielkiego oddźwięku w otoczeniu i braku zainteresowania. Autorem metody we współczesnym wydaniu był Jaen Pol Martin, który mocno podkreślał zmianę atmosfery na lekcjach oraz wzrost motywacji uczniów.

Istnieją dwa warianty tej metody. Pierwszy polega na tym, iż uczniowie prowadzący lekcje otrzymują od nauczyciela (np. drogą losowania)  lub wybierają samodzielnie cel i temat lekcji, którą  przeprowadzą w klasie. Nauczyciel pełni funkcje doradcy i pomaga uczniom w przygotowaniu lekcji – jeśli sygnalizują potrzeby.  Uczniowie przygotowujący lekcję sami:  wybierają lub wymyślają sposób wprowadzenia nowego materiału, poszukują źródeł informacji, opracowują ćwiczenia, gry edukacyjne lub karty pracy. Nie jest to proste wygłoszenie referatu lecz cała struktura zajęć dla kolegów, tak aby byli jak najbardziej aktywni. Oczywiście w każdym etapie mogą być wykorzystane nowoczesne media.

 W drugim wariancie –  zdecydowanie trudniejszym i trwającym przez dłuższy czas, to uczenie  się w 4-5-osobowych grupach.  Uczniowie samodzielnie tworzą grupy, jednak warunki określa nauczyciel:  w każdej grupie mają być chłopcy i dziewczęta  wykazujący różny poziom wiedzy ogólnej. Korzystne jest, jeśli mają wspólne zainteresowania i podobne preferencje czy zdolności. Uczniowie i uczennice otrzymują grupowe   portfolio  zawierające tematy, cele, kryteria  sukcesu i zadania prowadzące do ich osiągnięcia.  Samodzielnie wybierają zagadnienia, którymi chcą się zająć w określonym czasie. Pracując w grupie, uczniowie zmieniają się rolami ekspertów, zależnie od zawartych w portfolio zadań.  

Metoda LDL  obejmuje różnorodne zadania: sporządzanie notatek lekcyjnych na podstawie źródeł internetowych,  materiałów przygotowanych samodzielnie oraz przez nauczyciela, materiałów interaktywnych, przygotowanie  zadań domowych, np.  wspólnej pracy w „chmurze”, dokumentowanie  pracy lekcyjnej (również  przy użyciu mobilnych nośników informacji) oraz przygotowanie prezentacji w różnej formie dla różnych odbiorców.

Metoda LDL wymaga od nauczyciela innego podejścia do materiału i programu nauczania oraz wyznacza mu zupełnie inną rolę.  Nauczyciel nie jest tu mistrzem i jedynym posiadającym klucz do wiedzy. Podczas pracy tą metodą stoi on w czasie lekcji nieco z boku, jest wycofany, ale jednocześnie może z większą uwagą słuchać i oceniać uczniów.

Uczniowie podczas pracy metodą LDL mają szanse na wykazanie się swoimi umiejętnościami, a widząc pozytywne efekty swojej pracy czują się docenieni. Na lekcjach można zauważyć duży wzrost aktywności uczniów oraz ich ogromne zaangażowanie.

W dydaktyce istnieje wiele technik aktywizowania uczniów, a LDL integruje je wszystkie. Dodatkowym atutem metody jest rozwijanie kompetencji kluczowych takich jak: umiejętność myślenia w sytuacjach złożonych; umiejętność pracy zespołowej; zdolność do empatii; umiejętność komunikacji, w tym techniki prezentacji, techniki moderowania. Uczniowie budują pewność siebie, nabywają zdolność przekonywania oraz zjednywania ludzi do wspólnych projektów i osiągania tych samych celów. Dodatkową zaletą tej metody jest osiąganie przez uczniów bardzo dobrych wyników w porównaniu z innymi klasami, co potwierdzono badaniami edukacyjnymi. Oczywiście nie wszystko jest takie proste: zmiana nastawienia uczniów do pracy, angażowanie się, współpraca, podporzadkowanie się koledze. Ponadto pewien poziom hałasu i chaosu na zajęciach. To tylko przykładowe zagrożenia, nad którymi musimy popracować. No i też sam nauczyciel musi odnaleźć się w nowej nieco wycofanej roli. Ale wszystkie te ograniczenia są do pokonania, a efekty – mogą być spektakularne. Zatem do dzieła!