Są to dwa przedmioty, które organizuje się w przedszkolu czy szkole na życzenie rodziców lub też samych uczniów jeśli osiągną pełnoletność. Forma wyrażenia tego życzenia jest pisemna i skierowana do dyrektora placówki. Nie musi być powtarzana corocznie. Natomiast odwołanie uczestnictwa w nauce religii czy etyki może nastąpić w dowolnym momencie edukacji  i również ma charakter pisemnego oświadczenia.

Jeśli uczeń nie uczestniczy w/w zajęciach szkoła ma obowiązek zapewnić opiekę wychowawczą temu uczniowi. 

Uczestniczenie lub nieuczestniczenie w przedszkolnej albo szkolnej nauce religii lub etyki nie może być powodem dyskryminacji przez kogokolwiek i w jakiejkolwiek formie. To z tego zapisu wysnuwamy wnioski o tym, iż zajęcia – szczególnie religii –  nie powinny być ustalane w rozkładzie dnia w taki sposób, by tworzyć dla uczniów nie uczestniczących w tych zajęciach tzw. okienka.  Dyskryminuje ich to bowiem, skazując na dodatkowy czas spędzony w szkole, często w sposób mało „produktywny” i atrakcyjny.

W przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia. W szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć. Podstawą nauczania etyki jest podstawa programowa, a co za tym idzie wybrane przez nauczycieli i ustalone w szkolnym zestawie programy; natomiast w przypadku religii nauczanie odbywa się na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów innych związków wyznaniowych oraz przedstawionych Ministrowi Edukacji Narodowej do wiadomości. Te same zasady stosuje się wobec podręczników do nauczania religii.

Nauczycieli religii zatrudnia się zgodnie z Kartą Nauczyciela, ale wyłącznie na podstawie na podstawie aktualnego imiennego pisemnego skierowania do danego przedszkola lub szkoły, wydanego przez:

1. w przypadku Kościoła Katolickiego – właściwego biskupa diecezjalnego;
2. w przypadku pozostałych kościołów oraz innych związków wyznaniowych – właściwe władze zwierzchnie tych kościołów i związków wyznaniowych.

Nauczyciel religii jest członkiem rady pedagogicznej, zatem ma wszystkie obowiązki z tego wynikające. Jednocześnie nie powierza się nauczycielom religii obowiązków wychowawcy klasowego.

Uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych, jeżeli rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. W czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej. Przypominamy, że te dni rekolekcyjne nie są wliczane do tzw. dni dyrektorskich.

Nauka religii w przedszkolach i szkołach publicznych wszystkich typów odbywa się                     w wymiarze dwóch zajęć przedszkolnych lub dwóch godzin lekcyjnych tygodniowo. Wymiar lekcji religii może być zmniejszony jedynie za zgodą biskupa diecezjalnego Kościoła Katolickiego albo władz zwierzchnich pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych. Natomiast w przypadku zajęć etyki ich wymiar ustala dyrektor placówki.

Co ważne przedszkole i szkoła mają obowiązek zorganizowania lekcji religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy lub oddziału. Dla mniejszej liczby uczniów w klasie lub dzieci w przedszkolu, lekcje religii  powinny być organizowane w grupie międzyoddziałowej lub międzyklasowej. Jeżeli na naukę religii danego wyznania lub wyznań wspólnie nauczających zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, organ prowadzący przedszkole lub szkołę, w porozumieniu z właściwym kościołem lub związkiem wyznaniowym, organizuje naukę religii w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym punkcie katechetycznym.

Ważnym zagadnieniem jest ocenianie uczniów z tych zajęć a w zasadzie wpisy w dokumentacji.

Uczniowi, który uczęszczał na religię lub etykę, do średniej ocen uzyskanych w wyniku klasyfikacji rocznej wlicza się oceny z tych zajęć.  Oceny te uwzględnia się jedynie do średniej rocznej  ale jednocześnie nie mają one wpływu na promocję i ukończenie przez ucznia szkoły.

Na świadectwie szkolnym promocyjnym, na świadectwie ukończenia szkoły oraz w arkuszach ocen w miejscu przeznaczonym na wpisanie ocen klasyfikacyjnych z religii lub etyki, wpisuje się:

1. poziomą kreskę, jeżeli uczeń nie uczęszczał na żadne z tych zajęć;
2. ocenę z religii albo etyki, jeżeli uczeń uczęszczał na jedne z tych zajęć, bez wskazywania, z jakich zajęć jest to ocena;
3. ocenę z religii i ocenę z etyki, jeżeli uczeń uczęszczał zarówno na zajęcia z religii, jak i zajęcia z etyki.

Uczeń, który przerwał naukę religii nie otrzymuje żadnej oceny rocznej z tego przedmiotu. Nie ma tu znaczenia, jaki okres czasu uczęszczał na zajęcia i kiedy nastąpiła rezygnacji.               W takiej sytuacji w arkuszu ocen oraz na świadectwie w miejscu przeznaczonym na ocenę           z przedmiotu należy wstawić kreskę, bez jakichkolwiek dodatkowych adnotacji. Reguluje to dokument pod nazwą: Zasady oceniania osiągnięć edukacyjnych z religii rzymsko – katolickiej w szkołach z dnia 25 sierpnia 2008 r., wydane przez Komisję Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, KWEP-C-464/08.