Kilka tygodni stacjonarnej edukacji za nami i coraz częściej powraca temat nadmiernej agresji u naszych uczniów. Problem całkowicie niezauważalny i pomijany w działaniach wychowawczych w okresie edukacji zdalnej – ze względu na specyfikę tego czasu oraz nadmiaru innych problemów edukacji.

Do trudnych zachowań uczniów, w tym typowych zachowań agresywnych dochodzi z wielu przyczyn – temat ten wymaga odrębnej analizy. Dziś skupimy się na jednej z metod ograniczania/ modyfikowania czy też reagowania w sytuacjach z przemocą w tle. Mowa tu  o metodzie ta opracowanej  i upowszechnionej przez profesorów psychologii Wiliama B. Millera  oraz Stephena Rollnicka, zwanej metoda Dialogu Motywacyjnego.

Jest to forma prowadzenia rozmowy, ukierunkowana na wzmacnianie wewnętrznej motywacji i zobowiązania osoby do zmiany. Metoda znajduje zastosowanie w edukacji i zdobywa coraz większe uznanie, a jego wysoka skuteczność potwierdzona jest wynikami badań. Dowiedziono, ze stosowane tradycyjnie metody pedagogiczne często wzmagają opór, bunt, podnoszą napięcie. Po przeprowadzonych badaniach i eksperymentach przyjęto nowy sposób pracy z uczniami mającymi problemy wychowawcze, agresywnymi i tzw. trudnymi.

Definicji tej metody znajdziemy kilka:

Dialog Motywujący to oparty o współpracę styl prowadzenia rozmowy,  służący umocnieniu u osoby jej własnej motywacji i zobowiązania do zmiany.”

„Dialog Motywujący to skoncentrowany na osobie sposób pomagania w odniesieniu do powszechnego problemu ambiwalencji wobec zmiany.”

„Dialog Motywujący to oparty na współpracy, zorientowany na cel sposób komunikowania się, zwracający szczególną uwagę na język zmiany. Ma on w zamierzeniu umocnić motywację i zobowiązanie do osiągnięcia konkretnego celu przez wydobycie oraz zbudowanie u osoby jej własnych powodów do zmiany w atmosferze akceptacji i współczucia.”

Dialog motywujący efektywnie wpływa na poziom motywacji do zmiany zachowania
i budowanie relacji opartej na zaufaniu. W dialogu motywującym wychodzimy z założenia, że im mniej naciskamy, tym większa szansa na zmianę. Przekonywanie nie jest pomocne!

Aby skutecznie wpływać na motywację ucznia, należy przede wszystkim spojrzeć na niego
z pozytywnym nastawieniem. Ważne jest m.in. podkreślanie osobistego wyboru i kontroli sytuacji, zapewnienie ucznia, że ostatecznie to on zdecyduje, co zrobi, a czego nie.

W  Dialogu  Motywującym   przyjmuje  się,  że  jednym  z   najistotniejszych elementów takiej rozmowy jest przestrzeganie 4 zasad:

• Współpraca, a nie konfrontacja.
• Akceptacja, a nie ocenianie.
• Wywoływanie u ucznia pomysłów na zmianę, a nie realizowanie naszych pomysłów.
• Autonomia, a nie kontrolowanie.

W Dialogu Motywującym chodzi też o wywoływanie u ucznia bardzo specyficznych wypowiedzi, tzw. języka zmiany.

Zgodnie z koncepcją Dialogu Motywującego rolą nauczyciela jest takie ukierunkowywanie rozmowy, aby młody człowiek sam mógł znaleźć najlepsze dla siebie rozwiązania.

Nauczyciel prowadzący rozmowę dialogiem motywującym:

• nie poucza, nie moralizuje, nie ocenia,  nie konfrontuje,
• unika wchodzenia w spór, nie krytykuje,  nie udowadnia swoich racji,
• nie przekonuje młodego człowieka o istnieniu problemu i potrzebie zmiany,
• nie udziela rad i nie narzuca rozwiązań problemu, jeśli nie został o to poproszony.

Dialog Motywujący zakłada szacunek dla ucznia w rozmowie. Nie musimy podzielać wartości, podglądów czy decyzji ucznia, ale ważne, żebyśmy chcieli i potrafili je zrozumieć.

Wychowawcy nie mają być ekspertami, lecz jedynie przewodnikami, dlatego należy pytać:
„Czy mogę ci opowiedzieć, co się dzieje, gdy…?” albo „Czy mogę ci wyjaśnić…?”.

Uczniowie prawie zawsze się zgadzają. Zaczyna się rozmowa nie o tym, co uczeń wie, ale o tym, jak to rozumie, jak to odnosi do siebie, co w tym jest ważne dla niego.

Dialog Motywujący to wymagający styl pracy. Styl wymagający indywidualnego podchodzenia do każdego człowieka, niezależnie od jego wieku Styl wymagający nieustającej czujności w obserwowaniu i trafnym rozpoznawaniu werbalnych i niewerbalnych reakcji rozmówcy. Ale niewątpliwie pomaga w budowaniu wewnętrznej motywacji do zmiany, a poza tym komunikuje troskę i szacunek do drugiego człowieka i rzadko wywołuje opór.

Polecamy liczną już literaturę w języku polskim, wprowadzającą w skuteczną metodę zmiany trudnych zachowań naszego ucznia.