Rekonstrukcje historyczne czy ogólnie eventy typu „żywej historii” to coraz bardziej masowe formy spędzania wolnego czasu przez Polaków. Powstałe na zachodzie w połowie lat sześćdziesiątych odtwórstwo historyczne, dotarło i do naszego kraju. Jest obecne od połowy lat dziewięćdziesiątych, stając się popularną turystyki kulturowej ale może być też niezwykle przydatne w „zarażeniu” młodych ludzi – uczniów szkół podstawowych i średnich historią. Historią jako przeszłością, z której można być dumnym, którą można się interesować i do której odnosić się jako własnych korzeni. To sposób na realizację podstawy programowej dotyczącej historii regionalnej ale też treści wychowawczych, wynikających z głównych kierunków polityki oświatowej państwa oraz programu wychowawczo-profilaktycznego. W naszym kraju w przeważającej mierze imprezy te mają podłoże militarno-batalistyczne, choć nie brakuje już miejsc na mapie, gdzie tradycyjne stają się eventy prezentujące życie codzienne grup społecznych z różnych epok czy procesy produkcyjne różnorodnych towarów. Zdarza się, że towarzyszą one różnorodnym jarmarkom, festynom, zlotom, promując i wprowadzając na rynek miejscowości i rejony dotychczas uznawane za nieatrakcyjne turystycznie. Możliwości edukacyjne są różne – od samego podziwiania, omawiania takich rekonstrukcji, poprzez udział w ich przygotowaniu oraz pełnej realizacji w porozumieniu z różnorodnymi organizacjami, towarzystwami, stowarzyszeniami rekonstrukcyjnymi. W przypadku rekonstrukcji fakt, iż często „aktorzy” wykorzystują własnoręcznie zrobione elementy swoich strojów, broni, wyposażenia, może stanowić dodatkowy motyw skłaniający do zaangażowania rodziny czy znajomych do udziału w takim wydarzeniu, co zapewne służy cementowaniu wspólnoty.

W przygotowaniu rekonstrukcji historycznych można wyróżnić cztery typy aktywności. Nie wszystkie z nich mogą zrealizować w pełni sami uczniowie. Ale tu przy współpracy z licznymi lokalnymi zapaleńcami, instytucjami kultury czy też nauki, można metodą projektu wciągnąć młodych przyszłych rekonstruktorów. Pierwsza z aktywności to tworzenie artefaktów dla potrzeb rekonstrukcji historycznej, czyli pozyskiwanie i naprawianie oryginalnych, materialnych obiektów z przeszłości (na przykład budynków, sprzętów, narzędzi, broni, pojazdów, ubrań, mundurów, zbroi) lub tworzenie od nowa obiektów naśladujących przedmioty oryginalne. Posiadanie odpowiedniego ubrania i wyposażenia ważne jest dla wszystkich odtwórców historii. Odtwarzanie materialnych przedmiotów z przeszłości można także uznawać za odrębną specjalizację, gdyż wymaga ono tak złożonych umiejętności i zajmuje tak dużo czasu, że staje się dla wielu osób główną aktywnością życiową, w którą można zaangażować naszych uczniów. Przykładem może być Wielki Międzynarodowy Turniej Rycerski w Golubiu – Dobrzyniu. To najwyższy stopień wtajemniczenia w rekonstrukcyjne hobby.
Druga z aktywności obejmuje odtwarzanie określonych zbiorowości ludzkich z przeszłości, na przykład turnieju rycerskiego, warsztatu cechowego czy rzemieślniczego, trupy wędrownych artystów czy oddziału wojskowego. Odbudowa wybranych fragmentów nieistniejącej w teraźniejszości grupy społecznej polega na uczeniu się ról pełnionych przez członków historycznej zbiorowości, relacji z osobami pełniącymi inne role w grupie, kompletowaniu związanych z poszczególnymi rolami materialnych artefaktów oraz na poznawaniu sposobów posługiwania się nimi. Często organizatorami tego typu imprez są skanseny i muzea np. rekonstrukcja uroczystości weselnej zwanej Czarnym Weselem w Klukach. Czemuż nie sięgnąć do lokalnych zwyczajów i w kontakcie z najstarszymi przedstawicielami, przypominać nieznane młodemu pokoleniu czynności – choćby kiszenie kapusty czy pieczenie chleba.
Trzecia z aktywności to typowa inscenizacja czyli pokazanie, jak historyczna zbiorowość funkcjonowała w praktyce, a więc, na przykład, zaprezentowanie działania dawnego warsztatu rzemieślniczego, wejścia książęcego orszaku do miasta, turnieju rycerskiego czy ćwiczeń dawnego oddziału wojskowego. Interesującym przykładem może być odbywające się w nowej Słupi Dymarki Świętokrzyskie, gdzie ideą jest odtworzenie historycznych metod wytopu rud żelaza w pradawnych piecach zwanych dymarkami.
I ostatni czwarty typ działań stanowią rekonstrukcje bitew, zdarzeń historycznych czy obrzędów – trudne z logistycznego punktu widzenia złożone imprezy, zorganizowane według rozbudowanego scenariusza, tworzącego narracje złożone z sekwencji wydarzeń, trwające wiele godzin, a nawet dni i wymagające zaangażowania znacznej liczby ludzi. Tu znajdziemy wiele przykładów zwłaszcza dotyczących historii XX wieku – np. rekonstrukcja bitwy nad Bzurą. Ale też tego typu inscenizacje dają naszym uczniom wiele możliwości: uczestnictwa w każdym etapie przygotowania i realizacji, obserwacji, opisu, przeżycia czy oceny rozgrywających się wydarzeń.
Ten przydługi tekst powinien zainteresować nie tylko historyków ale też wszystkich wychowawców. Wszak historia magistra vitae est.