MEiN określił kierunki realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2021/2022. Priorytet nr 5 brzmi: ,,Wdrażanie Zintegrowanej Strategii Umiejętności – rozwój umiejętności zawodowych w edukacji formalnej i pozaformalnej, w tym uczeniu się dorosłych.
Zintegrowana Strategia Umiejętności ma na celu tworzenie możliwości i warunków do rozwoju umiejętności niezbędnych do wzmocnienia kapitału społecznego, włączenia społecznego, wzrostu gospodarczego i osiągnięcia wysokiej jakości życia. Dzięki przyjęciu i wdrożeniu założeń Strategii Polska spełni cel 4.4. „Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030” Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) – tzn. zwiększenia do 2030 roku liczby młodzieży i osób dorosłych mających odpowiednie umiejętności.
O ZSU 2030 można było przeczytać w ,,Aktualnościach” w lutym i w kwietniu. Teraz czas na przyjrzenie się zapisom Strategii w odniesieniu do ministerialnego priorytetu.
Zatem należy zajrzeć do obszaru oddziaływania IV ,,Rozwijanie umiejętności poza edukacją formalną”, którego celem jest przygotowanie i doskonalenie osób, które wspierają rozwój dzieci, młodzieży i osób dorosłych w warunkach innych niż edukacja formalna, w tym w środowisku zamieszkania i w miejscu pracy.
Tematy działań w tym obszarze obejmują, oznaczone cyframi 11 – 13, działania:
- wspieranie rodzin w zakresie opieki, wychowania i rozwoju umiejętności;
- wspieranie kadr zarządzających i uczących w edukacji pozaformalnej i wspierających uczenie się nieformalne;
- wspieranie kadr instytucji spoza systemu edukacji formalnej i pozaformalnej (realizujących zadania z zakresu opieki, wychowania i edukacji) w zakresie rozwoju umiejętności.
Tempo zmian i dezaktualizacji umiejętności wymusza potrzebę szybkiego i ciągłego uczenia się. Dziś uczymy się przez całe życie naprzemiennie w zorganizowanych i niezorganizowanych formach.
Z punktu widzenia osoby uczącej się ważna jest spójność i stopień zintegrowania tych równoważnych i komplementarnych form. Choć ze współczesnej perspektywy najważniejszy jest efekt uczenia się, a nie proces do niego prowadzący, to jednak efektywność tego procesu zależy między innymi od kadr edukacji pozaformalnej i kadr wspierających uczenie się nieformalne.
Pierwszą instytucją społeczną, w ramach której jednostka nabywa umiejętności, jest rodzina. Pełni ona szereg funkcji, w tym wychowawcze i edukacyjne (socjalizacyjne). Jest zatem odpowiedzialna za kształtowanie podstawowych umiejętności, które umożliwiają adaptację społeczną dziecka i warunkują efektywność działań edukacyjnych na kolejnych etapach życia. W przygotowaniu do życia w społeczeństwie, już od wczesnego dzieciństwa rodzinę wspierają instytucje (na przykład żłobki, przedszkola), jednak rodzina pozostaje najważniejszym miejscem kształtowania podstaw jednostkowej tożsamości i pierwszych umiejętności o charakterze intra – i interpersonalnym. Planując działania strategiczne na rzecz rozwoju umiejętności, należy zatem uwzględniać potencjał i wspieranie osób, które uczestnicząc w życiu rodzinnym, mają największy wpływ na kształtowanie się umiejętności najmłodszych członków społeczeństwa.
Odpowiednie przygotowanie kadr edukacji pozaformalnej i kadr wspierających uczenie nieformalne (np. liderzy i członkowie organizacji pozarządowych, animatorzy społeczni, trenerzy osiedlowi, wolontariusze itp.) jest warunkiem opracowania, wdrażania i upowszechniania rozwiązań w obszarze diagnozy i rozwoju predyspozycji oraz umiejętności.
Wsparcie kierowane do kadr zarządzających i uczących w edukacji pozaformalnej dotyczy w wielu miejscach tych samych kierunków działań, które są kierowane do kadr w edukacji formalnej.
Wraz ze wzrostem znaczenia edukacji pozaformalnej i uczenia się nieformalnego powstaje coraz więcej metod i narzędzi wspierających rozwój umiejętności. Różnorodność metod i narzędzi to olbrzymi potencjał do wykorzystania przez kadry zarządzające i uczące, zwłaszcza że coraz większą rolę odgrywa dziś metodyka uczenia. Rosnącą popularnością cieszą się zatem projekty rozwijające umiejętności kadry uczącej, ale także kadry zarządzającej instytucjami edukacji pozaformalnej.
Przygotowanie kadr zarządzających i uczących w edukacji pozaformalnej i kadr wspierających uczenie się nieformalne musi być powiązane z opisywaniem kwalifikacji w zakresie usług rozwojowych (szkoleń, warsztatów itp.) oraz włączaniem ich do Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji. W ten sposób stworzone zostaną odpowiednie warunki dla szkolenia i rekrutacji kadr.
Oprócz umiejętności kadr, ważne jest także tworzenie warunków społecznych, w których dzieci, młodzież i dorośli będą mogli realizować różne aktywności, których efektem będzie rozwój umiejętności. W tym zakresie kluczowe jest stymulowanie rozwoju kapitału społecznego środowisk lokalnych, stymulowanie współpracy między instytucjami edukacji pozaformalnej oraz współpracy tych instytucji z instytucjami edukacji formalnej i pracodawcami.
