Prace domowe od zawsze stanowiły integralną część procesu edukacyjnego. Jednak od  1 kwietnia 2024 r. nastąpiła w tym zakresie istotna zmiana, bowiem weszło w życie znowelizowane rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych. W odpowiedzi na nowelizację Instytut Badań Edukacyjnych opracował informatory dla nauczycieli szkół podstawowych ,,Jak wspierać uczniów w samodzielnym uczeniu się?’’.  IBE zapowiada, że w najbliższym czasie obok informatorów dla szkół podstawowych, zostaną opublikowane informatory dla szkół ponadpodstawowych.

Informatory zawierają między innymi :

• przykładowe rozwiązania i dobre praktyki dotyczące zadawania prac domowych, które wypełniają zapisy rozporządzenia;
• wnioski, jakie płyną z badań naukowych na temat prac domowych oraz omówienie czynników i strategii, wynikających z nich dla praktyki szkolnej.

Wybitny dydaktyk, Wincenty Okoń pracę domową ucznia określa jako ,,formę obowiązkowych, wykonywanych zwykle w domu zajęć szkolnych, których celem jest rozszerzenie, pogłębienie i utrwalenie wiedzy oraz wdrożenie do samodzielności w posługiwaniu się wiedzą, zbieraniu informacji, dokonywaniu obserwacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnych ich opracowaniu.’’  Autorzy informatora posłużyli się terminem ,,praca domowa’’ za Anną Łukawską, przyjmując że ,,praca domowa to zadania, które wykonuje uczeń po zakończeniu zajęć dydaktycznych, najczęściej w domu, z zachowaniem własnego tempa, metod i czasu realizacji.’’ Przypomnieli również, że w uzasadnieniu nowelizacji resort  edukacji określił rozumienie pojęcia ,,pisemne i praktyczno – techniczne prace domowe’’. Należy przez  nie rozumieć:

• dłuższe wypowiedzi np. rozprawka, streszczenie;
• wypełnianie zeszytu ćwiczeń;
• rozwiązywanie zadań matematycznych;
• przygotowywanie prac w rodzaju makiet, modeli, prezentacji multimedialnych.

W klasach IV – VIII prace domowe nie są zakazane, jeśli uczeń ich nie wykona, to wyłącznie jego wybór. Za brak nie może otrzymać oceny negatywnej, minusa, żadnego znaczka typu ,,bp’’.  Jeśli uczeń zadanie wykona, nie otrzyma oceny, nawet gdyby chciał, tylko informację zwrotną. Nauczyciel ma obowiązek sprawdzić zadaną pracę domową.

W klasach edukacji wczesnoszkolnej prace domowe i prace praktyczno – techniczne są zakazane. Został tylko jeden specjalny rodzaj pracy domowej. Nauczyciel może zadawać i może, nie musi, oceniać zgodnie ze szczegółowymi warunkami i sposobem oceniania wewnątrzszkolnego ćwiczenia usprawniające motorykę małą, Wszystkie prace, które rozwijają umiejętności ruchowe dłoni są dozwolone. Czyli tzw. ,,szlaczki’’ i rysowanie w liniach wzorów literopodobnych nadal pozostają. Resort wyjaśnił, że zdolność do pisania wyraźnych liter i cyfr jest zależna od precyzyjnych ruchów ręki. Należy podkreślić, że nauczyciel nie może zadać innej pracy domowej pisemnej, nie może zadać pracy domowej praktyczno-technicznej do wykonania w czasie wolnym. Prace pisemne i praktyczno-techniczne, z których jest ustalana ocena, powinny być wykonywane w czasie zajęć szkolnych i pod nadzorem nauczyciela. W klasach młodszych pojawiają się wątpliwości: kolorowanie obrazków, lepienie z plasteliny, modeliny, wydzieranki to zabronione prace praktyczno – techniczne a równocześnie służą rozwojowi motoryki małej. Autorzy informatora zachęcają, aby w tym zakresie współpracować z rodzicami dzieci.

Rozporządzenie nie zwalnia uczniów z czytania lektur szkolnych, nauki czytania w klasach I – III, nauki słówek z języków obcych, uczenia się wierszy na pamięć, powtarzania materiałów z lekcji, przygotowywania się do sprawdzianów, kartkówek  i klasówek, powtarzania materiału omówionego na zajęciach edukacyjnych. Nauczyciel ma prawo zapytać o znajomość lektury, zrobić kartkówkę ze słówek czy zadanego do nauczenia się materiału. Ma prawo w tych sytuacjach postawić ocenę.

W interesujący sposób podsumował zawirowania wokół prac domowych bloger, Dariusz Chętkowski:

,,Praca domowa jako metoda nauczania przechodzi do historii. Staje się metodą przestarzałą, źle widzianą przez władze oświatowe. Zadawać prace domowe po 1 kwietnia 2024 to jak kazać uczniowi klęczeć na grochu albo bić dziecko linijką po łapach. Kiedyś nauczyciele tak uczyli, ale musieli zrezygnować.’’

Źródło:

• men.gov.pl
• ibe.edu.pl
• dziennikustaw.gov.pl
• Anna Łukawska. Nauka domowa uczniów: uwagi kierowane do kandydatów na nauczycieli. Nauczyciel i Szkoła 1-2 (22-23), 11-18. 2004
• Informator dla nauczycieli klas I – III szkoły podstawowej
• Informator dla nauczycieli klas IV –VIII szkoły podstawowej
• chetkowski.blog.polityka.pl