Jest taki raport przygotowany przez zespół w składzie: Katarzyna Makaruk, Katarzyna Drabarek, dr Anzhela Popyk, dr Szymon Wójcik, który powinien być lekturą obowiązkową dla dorosłych. ,,Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023’’ jest lekturą obowiązkową dla profesjonalistów pracujących z dziećmi i młodzieżą, oraz wszystkich osób, które dbają o dobro dzieci’’ napisała w przedmowie Prezeska Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Raport powstał w ramach działalności Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.
Diagnoza została zrealizowana w 2023 r. po raz trzeci. Badanie jest przeprowadzane cyklicznie co 5 lat.
W przedmowie Monika Sajkowska, podkreśliła, że raport dostarcza informacji o skali przemocy doświadczanej przez dzieci w naszym kraju, dostarcza informacji o najczęstszych formach przemocy, jej uwarunkowaniach, o stosujących przemoc i tych, którzy są wsparciem w trudnych sytuacjach.
Z raportu wynika, że 79% dzieci i nastolatków doświadczyło w swoim życiu przynajmniej raz przemocy i zaniedbania. Dzieci i młodzież doświadczają przemocy zarówno ze strony rówieśników jaki i ze strony bliskiego dorosłego (w tym od ojca i od matki). W latach 2018 – 2023 nastąpił znaczny spadek odsetka dzieci, które doświadczyły w swoim życiu przemocy fizycznej oraz niewielki wzrost przemocy psychicznej ze strony bliskich dorosłych. Wzrosła liczba osób, które doświadczyły przemocy psychicznej i fizycznej ze strony rówieśników. Dwoje na troje dzieci doświadczyło przemocy rówieśniczej, w tym fizycznej i psychicznej. W latach 2013 – 2023 nastąpił znaczny wzrost odsetka dzieci, które doświadczały przemocy ze strony rówieśników.
Jedna czwarta spośród badanych doświadczyła wykorzystania seksualnego bez kontaktu fizycznego. Na tę kategorię składał się ekshibicjonizm, słowna przemoc seksualna, uwodzenie dzieci w internecie i niechciany seksting.
Niemal tyle samo dzieci i nastolatków było zaniedbywanych emocjonalnie. Co ciekawe, badania wskazują, że dzieci i nastolatkowie niejednokrotnie przejmują role dorosłych. Opiekują się rodzeństwem, pełnią rolę doradcy rodzica i rolę jego pocieszyciela. Doświadczenia parentyfikacji ma 20% uczestników badania. Pozostałe doświadczenia ankietowanych: 14% było świadkami przemocy w domu, 8% było wykorzystane seksualnie z kontaktem fizycznym i tyle samo było zaniedbywanych fizycznie.
Jako odpowiedź na przemoc dzieci i młodzież podejmują zachowania autodestrukcyjne. Na okaleczanie najmocniej wpływa przemoc rówieśnicza. Z raportu wynika, że co piąty nastolatek się okaleczał, co jedenasty miał za sobą próbę samobójczą.
Na kogo mogą liczyć w chwilach kryzysu? 8% zadeklarowało, że nie ma takiej osoby. Pozostali wskazywali w kolejności matkę, rówieśników spoza rodziny, ojca, rodzeństwo lub inne dziecko z rodziny, innego dorosłego z rodziny, psychologa lub pedagoga. Ostatnie miejsce przypadło nauczycielom.
Diagnoza pozwoliła wskazać czynniki ryzyka przemocy wobec dzieci. Są to: choroba psychiczna domownika, nadużywanie alkoholu przez domownika, używanie narkotyków przez domownika oraz brak wsparcia społecznego ze strony dorosłego.
Autorzy raportu opracowali zbiór rekomendacji (poniżej rekomendacje przytoczone za raportem):
- Zwiększenie skali działań profilaktycznych i edukacyjnych wśród dzieci i młodzieży, ponieważ tylko jedna trzecia uczniów deklarowała uczestnictwo w zajęciach z zakresu uzyskania pomocy w przypadkach doświadczania przemocy.
- Wzmocnienie działań mających na celu edukację społeczeństwa i zmianę postaw w zakresie reagowania na podejrzenie przemocy wobec dzieci i nastolatków.
- Wprowadzenie standardów ochrony dzieci, w tym odpowiednich procedur interwencyjnych i szkolenia kadry pedagogicznej w zakresie zgłaszania przypadków przemocy. Ma to szczególne znaczenie wobec tego, że tylko niewielki odsetek badanych deklaruje obecnie możliwość zgłoszenia się w trudnej sytuacji do nauczyciela lub psychologa.
- Profilaktyka krzywdzenia powinna być w szczególny sposób adresowana do dziewczyn z uwagi na to, że są one bardziej narażone na niemal wszystkie formy krzywdzenia, w szczególności na różne formy wykorzystywania seksualnego.
- Prowadzenie działań profilaktycznych w obszarze przemocy rówieśniczej zarówno fizycznej, jak i psychicznej, ponieważ jest ona najpowszechniej doświadczaną przez młodych ludzi kategorią przemocy, a jej skala zwiększyła się znacząco w ostatniej dekadzie.
- Prowadzenie działań na rzecz ograniczania stosowania kar fizycznych kierowanych do rodziców i opiekunów, aby utrzymać widoczny w badaniach spadkowy trend przemocy fizycznej wobec dzieci ze strony najbliższych dorosłych.
- Prowadzenie działań uświadamiających wśród rodziców i opiekunów dotyczących przemocy psychicznej wobec dzieci i nastolatków, aby wspierać rodziców w prawidłowych modelach relacji i komunikacji z dziećmi.
- Zapewnienie powszechnej opieki psychologicznej i psychiatrycznej dla dzieci i nastolatków doświadczających kryzysów psychicznych, w tym dla osób pokrzywdzonych przemocą, w związku z dużą skalą zachowań autodestrukcyjnych i prób samobójczych.
- Skierowanie pomocy do rodzin doświadczających dysfunkcji, takich jak nadużywanie alkoholu i używanie narkotyków, ponieważ – jak wynika z pogłębionej analizy statystycznej – dzieci mieszkające w takich rodzinach są znacząco bardziej narażone na zarówno przemoc i zaniedbanie ze strony dorosłych, jak i przemoc rówieśniczą.
- Rozwijanie oferty specjalistycznej pomocy dla dzieci pokrzywdzonych przemocą w tym zapewnienie dostępu do telefonów i czatów zaufania, ze względu na utrzymującą się dużą skalę przemocy i zachowań autodestrukcyjnych wśród młodzieży w Polsce.
- Kontynuowanie i rozwijanie rzetelnych badań nad sytuacją dzieci, tak aby móc w przyszłości w dalszym ciągu monitorować zmiany w skali i charakterystyce przemocy i zaniedbywania. Badania te należy rozszerzać na grupy szczególnie narażone na krzywdzenie’.
Źródło:
- fdds.pl
- ore.edu.pl
- K. Makaruk, K. Drabarek, A. Popyk i in., Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Warszawa 2023
