18 grudnia ubiegłego roku  został opublikowany raport z badania zrealizowanego w czerwcu 2023 roku w szkołach na zlecenie Rzecznika Praw Dziecka. Badanie miało na celu uzyskanie wiedzy o tym, w jaki sposób młodzież postrzega dostępność wsparcia w sytuacji zagrożenia samobójstwem. Badaniem objęto 2727 uczniów z całej Polski, na dwóch poziomach edukacyjnych: szkoły podstawowej (klasy 7.) oraz szkoły ponadpodstawowej (klasa 2. w technikach i liceach ogólnokształcących). Pomiar przeprowadzono przy użyciu autorskiego kwestionariusza. Kierownikiem naukowym badania był dr Jarosław Przeperski z Centrum Badań nad Rodziną Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W raporcie – poza innymi –  znajdują się rozdziały:

• Trudne sytuacje w życiu młodzieży
• Doświadczenia związane z samobójstwem w otoczeniu osób młodych
• Problem samobójstw w Polsce
• Opinia dotycząca podejmowania prób samobójczych przez młodych ludzi
• Działania, które mogłyby zapobiec myślom i incydentom samobójczym.

Młodzi uczestnicy badania wskazywali przyczyny tego, że młodzi ludzie zmagają się z myślami i incydentami samobójczymi. Często zwracali uwagę na  złe relacje z rodzicami, brak zrozumienia problemów młodzieży, ich bagatelizowanie, ogromną presję na osiąganie wysokich wyników w nauce, bez względu na koszty fizyczne i psychiczne, brak komunikacji i zainteresowania ich życiem ze strony rodziny. Ankietowani wskazywali także na różnorodne problemy w rodzinach: alkoholizm, warunki  bytowe, ekonomiczne, przemoc fizyczną i psychiczną. Brak zrozumienia, akceptacji, wsparcia zdaniem badanych dotyczy rodziców, ale również innych członków bliższej i dalszej rodziny oraz nauczycieli i rówieśników. W relacjach z innymi rówieśnikami mówili o wyśmiewaniu, gnębieniu, stosowaniu przemocy. Te negatywne doświadczenia zbierają nie tylko w szkole, ale także w innych miejscach spędzania czasu oraz w mediach społecznościowych. Uczniowie wskazywali również nadmierną ilość obowiązków szkolnych, brak wsparcia ze strony nauczycieli i pedagogów. Podkreślali, że często czują się pozostawieni sami sobie, niektórzy byli dotknięci z powodu wyśmiewania i gnębienia ich przez nauczycieli. Bardzo często jako przyczynę incydentów suicydalnych wskazywali hejt w internecie, zarówno ze stronnych znajomych, jak i obcych ludzi. ,,Dotyczy on przede wszystkim oceny wyglądu, orientacji seksualnej, stylu życia. Inną kwestią związaną z internetem są treści, które młodzież ogląda (…) oglądanie patostreamerów, jak i wyidealizowane życie celebrytów, którzy stanowią autorytet dla części młodych ludzi.’’ Różnica między własnym życiem a wyidealizowanymi obrazami z internetu jest bardzo frustrująca. Młodzież czuje się bardzo zestresowana, przytłoczona skalą oczekiwań ze strony domu, szkoły, otoczenia, żyje w poczuciu braku możliwości spełnienia tej presji.

Bardzo smutne są wyznania wskazujące na samotność, brak przyjaciół, poczucie wyizolowania ze środowiska, brak samoakceptacji. Młode osoby mówią o swoich zaburzeniach psychicznych, nerwicy, depresji, atakach paniki. Częstokroć z tymi problemami pozostają sami. Wśród przyczyn samobójstw zdaniem ankietowanych pojawiają się uzależnienia, zawód miłosny, zdrada, kłopoty ze znalezieniem partnera, ale także zagrożenia typu zniszczona planeta, niepokój na świcie, troska o przyszłość.

Ostatnią kwestią, o którą zapytano młodzież były działania, jakie można by ich zdaniem podjąć, by zapobiec dużej ilości myśli lub zachowań samobójczych wśród osób młodych w Polsce.

Ankietowani wskazali:

• profesjonalną pomoc psychologiczną;
• pomoc bliskich;
• uwrażliwienie na problemy psychiczne młodzieży;
• zmiana systemu edukacji;
• większa świadomość społeczeństwa na temat samobójstw.

,,Dane za 2022 rok pokazują niechlubny rekord – łącznie zanotowano 2031 prób samobójczych dzieci i młodzieży, z czego 150 zakończyło się zgonem’’ /www.prawo.pl/oswiata/samobojstwa-dzieci-apel-o-prewencje-w-szkolach/.

Źródło: „Wsparcie młodzieży zagrożonej samobójstwem” – raport z badania