W poprzednim artykule o sytuacjach konfliktowych w szkole pisaliśmy w kontekście rodzajów konfliktów, jak też sposobów ich rozwiązywania. Dziś przeanalizujemy informacje dotyczące tego, co może zrobić szkoła jako instytucja – zorganizowana, działające celowo, planowo i długofalowo, aby sytuacje konfliktowe rozwiązywać skutecznie. Rodzice przychodzą i odchodzą wraz z kolejnymi rocznikami uczniów- zmieniają się ich oczekiwania, wiedza, umiejętności. To szkoła powinna dbać o stały rozwój kompetencji komunikacyjnych kadry, wpisując go w plany pracy i doskonalenia placówki. Niestety – chcemy czy nie, potrafimy je rozwiązywać czy też nie, to  konflikty się zdarzają. Zupełnie bezkonfliktowych relacji nie ma – nawet w dobrym, starym małżeństwie – one występują, tylko obie stron wiedzą, jak je rozwiązywać, jak się zachowywać.

Zatem jakie zadania może podejmować szkoła, aby sprzyjać konstruktywnemu rozwiązywaniu konfliktów? W tej grupie znaleźć się mogą następujących działania:

• wypracowanie, z udziałem wszystkich podmiotów społeczności szkolnej, sposobu postępowania sytuacjach konfliktowych, w tym: przygotowanie banku miejsc, gdzie dyrektor/ nauczyciel/ uczeń/ rodzic znajdzie pomoc w rozwiązaniu konkretnego problemu;
• zamieszczenie w dokumentach szkoły zasad/procedur postępowania w sytuacjach konfliktowych;
•  przekazywanie wiedzy uczniom i rodzicom co do obowiązujących w szkole norm, zasad postępowania w sytuacjach trudnych; 
• ustawiczne uczenie się pracy z konfliktem wszystkich podmiotów społeczności szkolnej, że szczególnym uwzględnieniem:
  • wyposażenia nauczycieli w odpowiednie umiejętności i procedury (przygotowanie przynajmniej kilka osób w szkole, do prowadzenia działań służących rozwiązywaniu konfliktów),
  • przygotowania uczniów do rozwiązywania konfliktów rówieśniczych, np. mediacje rówieśnicze,
  •  umożliwienie rodzicom uczestniczenia w różnorodnych formach dotyczących rozwiązywania konfliktów – warsztaty, kursy, instruktaże,  szkoły komunikacji,
  • współpraca z rodzicami na każdym etapie rozwiązywania konfliktów szkolnych.

• zaplanowanie i podejmowanie działań służące rozwiązywaniu konfliktu  lub przekazanie go specjalistom. Tutaj warto podkreślić, iż nie wszystkie konflikty są do rozwiązywania przez szkołę!
• Gdy pojawi się konflikt zagrażający zdrowiu i bezpieczeństwu uczniów, należy przede wszystkim pamiętać o stawianiu granic w odwołaniu do obowiązującego prawa –  statutu, regulaminów szkoły, prawa oświatowego; 
• w sytuacji silnych, trudnych emocji skonfliktowanych stron odroczyć na krótki czas spotkanie służące rozwiązywaniu konfliktu;
• należy zadbać o miejsce i czas spotkania służącego rozwiązywaniu konfliktu;
• ustalić krótkie, podstawowe zasady obowiązujące na spotkaniu:
  • wzajemną komunikację opartą na szacunku,
  • bezstronność osoby pomagającej w rozwiązywaniu konfliktu,
  • zapewnienie o dyskrecji,
  • dostrzeganie osiągnięć,
  • utrzymanie przez osobę pomagającą w rozwiązaniu konfliktu więzi/kontaktu ze skonfliktowanymi osobami.

Po stronie szkoły warto zadbać także o przygotowanie osoby pomagającej w konstruktywnym rozwiązywaniu konfliktów (w oparciu o założenia porozumienia dialogowego,  negocjacji nastawionych na współpracę  i mediacji). Może to być odpowiednio przygotowany nauczyciel, pedagog czy psycholog lub można sięgnąć do wykwalifikowanych pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznej. Do osoby takiej( możemy ja tu nazwać mediatorem) będzie należało:

• spotkanie z osobami będącymi w konflikcie;
• wysłuchanie obydwu stron przez:
  • osobę dorosłą (nauczyciela, pracownika administracji szkolnej, rodzica),
  • ucznia (kiedy w szkole stosowana jest pomoc rówieśnicza w rozwiązywaniu konfliktów).
• Nazwanie konfliktu:
  • kogo i czego dotyczy?
  • czy celem osób będących w sporze jest porozumienie?
• Pomoc w rozpoznaniu udziału każdej ze stron w konflikcie:
  • przedstawienie własnej perspektywy każdej ze stron,
  • pomoc w oddzieleniu faktów od ocen, wyobrażeń, przekonań,
  • pomoc w rozpoznawaniu i nazywaniu uczuć i zgoda na wyrażanie ich,
  • docieraniu do i nazywaniu potrzeb każdej ze stron,
  • precyzowaniu wzajemnych oczekiwań,
  • rozumieniu wyrządzonej krzywdy.  
• Poszukiwanie rozwiązań z uwagą na to aby ich pomysłodawcami były strony, w tym m.in. poszukiwanie sposobów zadośćuczynienia;
• Próby wybrania realnego i satysfakcjonującego obie strony rozwiązania;
• Spisanie umowy/ kontraktu (nie w każdej sytuacji konieczna/y):
  • opis problemu,
  • sposób rozwiązania (m.in. rodzaje zobowiązań),
  • czas obowiązywania umowy.
• Monitorowanie i wspieranie zmian w zachowaniu uczniów.

To opis dość prostych kroków, mogących ułatwić rozwiązywanie sytuacji konfliktowych w relacjach uczestników szkolnej rzeczywistości – nauczycieli, rodziców a także uczniów. Nierozwiązane konflikty nie znikają –  nasilają się, wybuchają w sposób niekontrolowany i zawsze niekorzystny dla wszystkich stron konfliktu. Stąd dbałość o efektywne przygotowanie tego obszaru relacji, to trudna ale niezmiernie ważna sprawa w szkole.