Na stronie MEiN zamieszczono filmy dotyczące dezinformacji, fake newsów i manipulacji. Pomysł poszerzenia wiedzy na temat funkcjonowania publicznych mediów  oraz zachęta do refleksji nad analizą przekazów medialnych oraz rozwinięcia zdolności krytycznego myślenia powstał we współpracy ministerstwa z Centrum Edukacji Medialnej w Kielcach.

Autorzy wyrażają nadzieję, że przygotowane materiały filmowe przyczynią się do kształtowania wśród odbiorców umiejętności świadomego, krytycznego, odpowiedzialnego i selektywnego korzystania ze środków masowego przekazu, a także zachęcą do odkrywania narzędzi ułatwiających poruszanie się po świecie mediów.  Zapewniają, że w kolejnych publikacjach opowiedzą m.in. o roli mediów w budowaniu i przekazywaniu informacji, odróżnianiu faktów od opinii oraz zachowaniu obiektywizmu medialnego.

Problemy dezinformacji i manipulacji nie są zjawiskiem, które pojawiło się współcześnie. Bizantyjski historyk  Procopius w VI w. n.e., który żył na dworze cesarza Justyniana, opowiadał nieprawdziwe historie, które przedstawiały władcę i jego życie w dobrym świetle. Dopiero po śmierci historyka odkryto jego pracę zatytułowaną „Anecdota”, zawierającą opis prawdziwych wydarzeń. Dziekan Wydziału Humanistycznego UJK, prof. dr hab. Beata Wojciechowska przywołuje  w tym kontekście chińskiego cesarza Sun-zi (V i IV w. p.n.e.), który powiedział: ,,Jeśli chcesz pokonać przeciwnika, to przekazuj takie informacje jego otoczeniu, abyś mógł pokonać go bez walki.’’

Internet stał się współcześnie jednym z głównych źródeł czerpania i przekazywania informacji, najpopularniejszym źródłem komunikacji.  Publikowanie informacji jest bardzo łatwe, umieszczanie informacji niesprawdzonych, czasami fałszywych może mieć różne cele, od zwykłego błędu, nieuwagi, żartu, do zwiększenia liczby oglądających, korzyści politycznych, materialnych, aż po dezinformację. W mediach społecznościowych mieszają  się  fakty i opinie  i jest kłopot z ich rozróżnieniem. Fake newsy rozpowszechniają nie tylko użytkownicy czy media, sprzyjają temu również rozwiązania technologiczne, np. boty. Fake newsy to wpisy, wiadomości, kanały informacyjne, w których przekazywane dane okazują się nieprawdziwe lub przeinaczone. Dezinformacja ma wprowadzać chaos i to jest chyba jej najważniejsza rola. Ma mącić ludziom w głowach, ma osłabiać ich reakcje obronne.

Na stronie cempolska.pl  można przeczytać, że ,,przeciętna osoba codziennie ma styczność z 34 gigabajtami informacji. Większość to oczywiście treści prawdziwe, pochodzące z wiarygodnych źródeł, ale sporo jest też spreparowanych informacji. Z tego powodu kluczowe jest uświadamianie i edukowanie społeczeństwa na temat zjawiska fake newsów. Szczególnie ważne w przypadku młodzieży, która nie mając dużego doświadczenia i wiedzy, jest grupą najbardziej narażoną na manipulacje’’.

Jak odróżnić fakty od opinii, prawdę od manipulacji i kłamstwa? Specjaliści i eksperci radzą:

• sprawdź źródło informacji – stronę www, znajdź pierwotne źródło;
• nie wierz nagłówkom – wczytaj się w treść;
• zweryfikuj wiarygodność autora;
• sprawdź datę – mogą to być informacje sprzed paru miesięcy lub lat;
• zaczerpnij opinii.

Źródło:

• mein.gov.pl
• cempolska.pl
• nask.pl