U progu mijającego właśnie roku szkolnego MEiN ogłosiło jak corocznie – główne kierunki polityki oświatowej państwa. Analizowaliśmy je dla Państwa we wrześniu. Tym razem chcemy przypomnieć, iż na przełomie marca i kwietnia ustawodawca „dołożył” kolejne dwa główne kierunki. Dziś o jednym z nich, jako obowiązkowym działaniu wszystkich szkół i placówek. Działania, które realizują wszyscy nauczyciel a dyrektor w ramach sprawowanego nadzoru kontroluje ich wdrażanie. Przytaczamy tu dosłownie ów „priorytet”: rozwijanie umiejętności podstawowych i przekrojowych uczniów, w szczególności z wykorzystaniem pomocy dydaktycznych zakupionych w ramach programu „Laboratoria przyszłości”.
Nie wszystkie placówki skorzystały z udziału w programie „Laboratoria Przyszłości” . Dotyczył on wsparcie finansowego dla edukacji, które mogło być przeznaczone na zakup innowacyjnych pomocy dydaktycznych – od drukarek 3D, przez gogle wirtualnej rzeczywistości po narzędzia do prac ręcznych, czy sprzęt do nagrań i obróbki dźwięku i wideo. Ale brak udziału w programie nie oznacza, iż ów „priorytet” nie powinien być w szkole realizowany – wprost przeciwnie. Każda szkoła powinna dążyć do wspierania rozwoju różnorodnych umiejętności uczniów. Czym zatem jest ZSU?
Zintegrowana Strategia Umiejętności 2030 to dokument, który stanowi ramy strategiczne polityki na rzecz rozwoju umiejętności niezbędnych do wzmocnienia kapitału społecznego, włączenia społecznego, wzrostu gospodarczego i osiągnięcia wysokiej jakości życia. Zapisy ZSU 2030 stanowią zarówno podstawę określenia planów zagospodarowania funduszy krajowych i europejskich na rzecz rozwoju umiejętności, jak i wspólny układ odniesienia umożliwiający najkorzystniejsze planowanie projektów i programów przez dysponentów poszczególnych części budżetu państwa, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty publiczne i prywatne. Sam dokument pochodzi z grudnia 2020 roku. W nowoczesnej szkole kształtowanie umiejętności podstawowych, przekrojowych i zawodowych staje się najważniejszym elementem pracy. W tym wszystkim najważniejsza staje się świadomość kierunków zmian w otaczającej nas rzeczywistości – zmiany rynku pracy, profesji i zadań, które czekają naszych obecnych uczniów.
Zintegrowana Strategia Umiejętności wyznacza ramy służące:
- projektowaniu spójnej polityki na rzecz rozwijania umiejętności w myśl idei uczenia się przez całe życie;
- zapewnieniu równego dostępu do informacji o popycie i podaży na umiejętności, doradztwa edukacyjnego i zawodowego oraz ofert edukacyjnych i szkoleniowych związanych z rozwojem umiejętności;
- wzmocnieniu świadomości znaczenia rozwoju umiejętności przez całe życie dla osiągania korzyści indywidualnych, gospodarczych i społecznych;
- zwiększeniu aktywności edukacyjnej, zawodowej i społecznej we wszystkich grupach społecznych, zwłaszcza wśród osób o niskich umiejętnościach lub narażonych na wykluczenie społeczne.
Nowa ekonomia opiera się na nowych umiejętnościach. Wobec malejącej liczby miejsc pracy, polegających na wykonywaniu prostych czynności, pracodawcy w coraz większym stopniu zwracają uwagę na całe spektrum umiejętności pracowników. Przede wszystkim oczekują umiejętności złożonych, wśród których szczególne miejsce zajmują komunikacja, umiejętność rozwiązywania problemów, praca zespołowa czy inteligencja emocjonalna. Jakość kapitału ludzkiego w coraz większym stopniu stanowi podstawę inteligentnego, zrównoważonego i opartego na spójności społecznej rozwoju.
Coraz szybsza dynamika zmian na rynku pracy oznacza szybką dezaktualizację i starzenie się istniejących umiejętności oraz rosnący popyt na nowe. Spowodowane zmianami demograficznymi kurczenie się zasobów pracy oznacza potrzebę inwestowania w rozwój umiejętności osób w całym przebiegu ich życia zawodowego. Umiejętności nabyte w trakcie nauki w młodości „starzeją się”. Pojawiają się niedobory i luki w zakresie popytu na umiejętności, co z kolei przekłada się na funkcjonowanie przedsiębiorstw. W tym kontekście potrzeba uczenia się przez całe życie staje się ważnym elementem perspektywy rozwoju społecznego i gospodarczego. Kluczowe staje się zatem położenie nacisku na edukację przez całe życie, stawiającą w centrum uwagi osobę uczącą się – jej indywidualny rozwój, predyspozycje i oczekiwania. Nie mniej istotna jest w tym kontekście nowa rola nauczyciela, jako osoby wspierającej ucznia w jego rozwoju. Założenia ZSU akcentują fakt, że w szkole nie jest najważniejsza wiedza. Bez umiejętności nic nie znaczy. Stąd tak mocny nacisk na takie działania szkoły, które doprowadzą do ukształtowania absolwenta kreatywnego, twórczego, uczącego się samodzielnie i nieustannie. Mówiąc najprościej – trzeba tak modernizować szkołę, aby wyszedł z niej aktywny, świadomy i zmotywowany młody człowiek, który odnajdzie się w zmiennej nowoczesności. Taki, który będzie rozwiązywał różnorodne problemy, komunikował i współpracował z innymi, pracował się z wykorzystaniem najnowszych osiągnieć techniki. Zatem w edukacji należy odejść od podających, statycznych metod pracy na rzecz aktywizacji uczniów, uruchamiania ich potencjału i budowaniu świadomości własnych zasobów i braków. Hasło znane i powtarzane od lat. Jak to uczynić – zainwestować w edukacje kadr oświatowych! Dokument określa aktualne trudności, które w znacznej mierze upatruje w niedostatecznej infrastrukturze szkół i placówek, ale przede wszystkim w mentalnych ograniczeniach kadry pedagogicznej – niedostatecznie przygotowanej do wyzwań zmieniającej się rzeczywistości. To obszar, który wymaga największego wsparcia i zmian – w ZSU jest to jeden z priorytetowych kierunków, nad którym należy pracować.
Zatem możemy spodziewać się wielu korzystnych zmian edukacji czyli także w naszym zawodzie.
