27 września 2024 r. podczas konferencji Minister Edukacji Barbara Nowacka powiedziała:
,, Na 2026 rok planujemy reformę podstaw programowych, dlatego chcemy wiedzieć, na co należy położyć szczególny nacisk’’. Dodała także, iż ,,absolwent i absolwentka polskiej szkoły powinni posiadać trzy podstawowe umiejętności: muszą mieć wiedzę, kompetencję i sprawczość. Wokół tej triady zbudowane są podstawy programowe i propozycje wypracowane przez Instytut Badań Edukacyjnych.’’
IBE przygotował i przedstawił do konsultacji ,,profil absolwenta/absolwentki’’ przedszkola i szkoły podstawowej. Jak podkreśliła wiceminister edukacji ,,to wizja konsensusu między celami, które sobie stawiamy oraz tym, co jest efektem kształcenia oraz efektem w postaci wiedzy i kompetencji, które osiągną nasi uczniowie na wszystkich etapach nauczania. Te trzy kompetencje są niezbędne do ich dalszego rozwoju. Ich nabycie powinno stanowić cel procesu edukacyjnego osiągany w polskiej szkole.’’
We wstępie opracowania zapisano ,,Żeby ukończyć maraton, trzeba wiedzieć, gdzie jest jego meta. Tak samo, żeby ocenić skuteczność edukacji, trzeba wiedzieć, do czego ma ona prowadzić.’’ Autorzy podkreślają, że przedstawiona publikacja ma stanowić punkt wyjścia do debaty społecznej na temat celów, którym służy szkoła, w tym określenia kompetencji, jakie na poszczególnych etapach edukacji powinni nabywać uczniowie/uczennice, jakie kompetencje kluczowe są niezbędne do sprawnego działania w szybko zmieniającym się świecie. Ponadto rozmawiając na temat określenia modelu absolwenta/absolwentki z poszanowaniem jego/jej indywidualności, należy poszukać odpowiedzi na pytanie: jakie wymiary, oprócz kompetencji, powinny być rozwijane w szkole, by jej absolwenci odnaleźli swoje miejsce we współczesnym i nieprzewidywalnym świecie przyszłości, w jakich dziedzinach wiedzy powinni się sprawnie poruszać.
Zaprojektowane dla absolwentów szkoły podstawowej i przedszkola kompetencje uczniów podzielono na trzy grupy:
- kompetencje poznawcze: krytyczne i kreatywne myślenie, rozwiązywanie problemów;
- kompetencje społeczne: komunikacja, współpraca;
- kompetencje osobiste: zarządzanie sobą i uczenie się, dbanie o dobrostan.
Wyróżniono również obszary kształcenia:
- język polski;
- matematyka;
- języki obce;
- przyroda;
- historia i społeczeństwo;
- kultura i sztuka;
- technologia;
- ruch i zdrowie.
Autorzy publikacji wyróżnili sprawczość jako kolejny wymiar profilu absolwentów. Sprawczość opiera się na założeniu, że uczniowie i uczennice ,,mają zdolność i wolę pozytywnego wpływania na swoje życie i otaczający ich świat’’. ,,Sprawczość może być realizowana w kontekście edukacyjnym, społecznym, kreatywnym, moralnym i cyfrowym.’’
Do budowania sprawczości niezbędne są:
- tożsamość i poczucie przynależności;
- poczucie własnej skuteczności;
- aspiracje;
- odporność psychiczna.
W budowaniu profilu ważne miejsce przypisano wartościom: prawda, dobro, piękno, szacunek, sprawiedliwość, odpowiedzialność, solidarność.
W oparciu o wypracowany model zaproponowano następujące konkretne i mierzalne cele edukacji:
- skuteczne funkcjonowanie w różnych rolach społecznych;
- tożsamość i wartości;
- rozwój aspiracji;
- wiedza;
- kompetencje;
- sprawczość;
- wyrównywanie szans;
- wsparcie rodzin w wychowywaniu i funkcji opiekuńczej.
Więcej szczegółowych informacji w materiale roboczym dostępnym na stronie IBE.
Źródło:
- Materiał roboczy na potrzeby konsultacji społecznych przygotowany przez Instytut Badań Edukacyjnych w ramach zadania: Kształtowanie kompetencji – od profilu do praktyki – opracowanie „profilu absolwenta” z uwzględnieniem założeń/koncepcji koniecznych zmian w kształceniu ogólnym finansowanego z dotacji celowej MEN: Działania Innowacyjne w Systemie Oświaty. Pod redakcją Agnieszki Szymczak i Elżbiety Strzemiecznej, IBE, Warszawa 2024
- ibe.edu.pl
- men.gov.pl
