Na stronie Instytutu Badań Edukacyjnych ukazała się publikacja ,,Mapa drogowa. Jak(ą) wybrać ścieżkę edukacyjno-zawodową? Materiał informacyjny dla uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi, rodziców, nauczycieli, specjalistów i doradców zawodowych’’. We wstępie autorzy informują, że publikacja powstała z myślą o uczniach ze zróżnicowanymi potrzebami, w tym niepełnosprawnych, ich rodzicach oraz nauczycielach, specjalistach szkolnych i doradcach zawodowych.
Publikacja została podzielona na trzy części:
- ,,Jak wspierać uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi w wyborach edukacyjno-zawodowych?’’
- ,,Co dalej po szkole podstawowej? Możliwości dalszego kształcenia.’’
- ,,Podróż absolwenta.’’
Ostatnią czwartą część stanowi ,,Informator’’, czyli zestawienie przydatnych źródeł informacji przy planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej:
- kuratoria oświaty;
- prognoza zapotrzebowania na zawody;
- barometrzawodow.pl;
- mapakarier.org;
- zpe.gov.pl;
- infozawodowe.men.gov.pl;
- Kompas kształcenia branżowego – szkolnictwo.ibe.edu.pl;
- mojeportfolio.ibe.edu.pl.
W części pierwszej autorzy podkreślają wagę prawidłowego identyfikowania zasobów danego ucznia oraz nieskupiania się w procesie edukacji na jego deficytach. Organizacja procesu nauczania-uczenia się powinna odpowiadać na rozeznane predyspozycje i potrzeby ucznia. Zwracają uwagę, że wielu uczniów kończących szkołę podstawową nie ma jeszcze sprecyzowanych planów edukacyjno-zawodowych. Stąd wielka rola rodziców jako doradców w tym zakresie. Drugie miejsce w tym procesie zajmuje szkoła, w tym zajęcia związane z realizacją podstawy programowej kształcenia ogólnego, realizacja wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, zajęcia z wychowawcą, zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zajęcia doradztwa zawodowego. Szczególnie istotne jest poznanie przez ucznia własnych zasobów i możliwości.
W publikacji przypomniano, że żyjemy w dynamicznie zmieniającym się świecie i ta dynamika znajduje swoje odzwierciedlenie na rynku pracy. Jednorazowy wybór zawodu może się nie sprawdzić, bowiem według prognoz Światowego Forum Ekonomicznego około 65% uczniów obecnie rozpoczynających naukę w szkołach podstawowych prawdopodobnie będzie pracować w zawodach, których jeszcze nie ma. Specjaliści mówią o planowaniu ,,kariery zawodowej’’. Dlatego tak ważna są kompetencje, w tym kompetencje 4K – kreatywność, kooperacja, komunikatywność, krytyczne myślenie oraz umiejętności podstawowe, przekrojowe i zawodowe wpisane w Zintegrowaną Strategię Umiejętności 2030. Mogą one ułatwiać mobilność, adaptację do zmiany, uczenie się, zmianę branży.
W części drugiej zostały zamieszczone ogólnie dostępne, istotne informacje na temat różnych typów szkół i placówek edukacyjnych w Polsce oraz możliwości doskonalenia umiejętności zdobywania kwalifikacji zawodowych. Wyszczególniono w niej ścieżki edukacyjne dla uczniów z różnymi typami niepełnosprawności.
Z kolei w części trzeciej zaproponowano uczniom praktyczne narzędzia pomocne w samodzielnym planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej.
Źródło:
- Domańska, K., Kasperek, K., Potocka, A., Nawrat-Wyraz, D. (2025). Mapa drogowa. Jak(ą) wybrać ścieżkę edukacyjno-zawodową? Materiał informacyjny dla uczniów ze zróżnicowanymi potrzebami edukacyjnymi, rodziców, nauczycieli, specjalistów i doradców zawodowych. Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy.
- ibe.edu.pl
