Zespół ekspertów pracujący przy Instytucie Badań Edukacyjnych i realizujący na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej zadanie pn. ,,Wsparcie rozwoju edukacji’’ przedstawił projekt podstawy programowej przedmiotu przyroda.

Autorzy przygotowali projekt podstawy programowej, która będzie realizowana od września 2026  r.  w klasach IV–VI szkoły podstawowej. Przyroda  jest przedmiotem o charakterze interdyscyplinarnym, łączącym w całość elementy: biologii, geografii, chemii, fizyki.

W projekcie przedstawiono 6 celów przedmiotu przyroda. Następnie określono specyfikę i strukturę przedmiotu. W strukturze przedmiotu wydzielono sześć działów:

1. Spotkania z przyrodą.
2. W terenie i najbliższym otoczeniu.
3. Materia i jej przemiany w przyrodzie.
4. Organizmy i ekosystemy.
5. Planeta Ziemia.
6. Człowiek w środowisku.

Proces uczenia się i nauczania przyrody, w każdym z działów, obejmuje zdobywanie wiedzy i umiejętności, opisanych w efektach uczenia się, oraz realizację przyrodniczych doświadczeń edukacyjnych. Uzupełnieniem tego procesu jest realizacja międzyprzedmiotowych projektów edukacyjnych, wykonywanych w ramach tygodnia projektowego. Zajęcia przyrody są okazją do rozwijania szeregu kompetencji przekrojowych, w szczególności:

• krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów oraz
• dbania o siebie i innych.

W podstawie programowej przedmiotu wyodrębniono moduł klimatyczny, który obejmuje treści edukacji klimatyczno-środowiskowej.

W każdym z działów uszczegółowiono efekty kształcenia. Zostały również określone wymagania  w zakresie doświadczeń edukacyjnych, np. (uczeń):

• prowadzi obserwację samodzielnie wykonanych preparatów z wykorzystaniem mikroskopu optycznego w każdym roku nauki;
• korzysta ze źródeł internetowych w celu pozyskania aktualnych danych środowiskowych, np.: informacji pogodowej, stanu wody w rzece, stanu zanieczyszczenia powietrza, informacji o największych wybuchach wulkanów w przeszłości i współcześnie w każdym roku nauki i prezentuje wnioski w formie ustalonej z nauczycielem.

Ostatnia część przedstawionego dokumentu to ,,Warunki realizacji przedmiotu, w tym szczególnie istotne zasady nauczania’’. Eksperci zalecają :

• wykorzystywanje metod angażujących ucznia w proces konstruowania wiedzy;
• stwarzanie sytuacji dydaktycznych umożliwiających działania opierające się na eksperymentowaniu, obserwacjach w terenie lub pracowni przyrodniczej;
• planowanie i przeprowadzanie eksperymentów oraz obserwacji, zapisywanie i analiza notatek;
• prowadzenie badań na podstawie naukowych dociekań;
• tutoring rówieśniczy; 
• podział na grupy (przy licznych oddziałach);
• blokowanie lekcji, w każdym roku nauki minimum raz dwie godziny łącznie.

W podstawie programowej określone zostały zadania szkoły:

• zapewnienie dostępu do materiałów i narzędzi cyfrowych, umożliwiających wyszukiwanie, przetwarzanie, tworzenie i prezentowanie informacji przyrodniczych w różnej formie: tradycyjnej i cyfrowej;
• zapewnienie niezbędnych narzędzi cyfrowych i analogowych, które umożliwiają realizację efektów kształcenia przyrody, w szczególności: lornetek, lup, kompasów, taśm mierniczych, mikroskopów, termometrów, wag, naczyń do odmierzania określonej objętości, globusów, planów i map oraz innych, wynikających z przyjętego w szkole programu nauczania;
• korzystanie ze sprzętu i szkła laboratoryjnego.

Nauczyciel, zgodnie ze sformułowanymi zaleceniami, powinien podejmować współpracę z instytucjami publicznymi i prywatnymi oraz organizacjami społecznymi zajmującymi się przyrodą, ochroną środowiska i zdrowiem człowieka.

Proces nauczania i uczenia się przyrody  musi opierać się na ważności badań naukowych oraz sile argumentacji i wiedzy naukowej. Eksperci podkreślają wagę ciągłości wiedzy. Przyroda ma charakter interdyscyplinarny, wymaga wykorzystania wiedzy i umiejętności zdobytych przez uczniów już na etapie edukacji wczesnoszkolnej. Jednocześnie stanowi ona fundament dla rozpoczynających się od VII klasy poszczególnych przedmiotów przyrodniczych: biologii, chemii, geografii i fizyki.

Opinie na temat projektów można będzie wyrazić m.in. podczas wysłuchania publicznego, które odbędzie się 23 października. Osoby, które chcą przesłać swoją opinię w formie pisemnej, mogą to zrobić za pomocą formularza informacji zwrotnej.

Źródło:

• ibe.edu.pl