We wtorek 5 grudnia 2023 r. OECD opublikowało wyniki ósmej edycji jednego z najbardziej prestiżowych międzynarodowych badań w edukacji – PISA 2022. PISA to Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów. Jest to badanie cykliczne, umożliwiające porównywanie wyników między edycjami. Specjaliści zbadali i porównali umiejętności oraz wiedzę piętnastoletnich uczniów z 81 państw i regionów na świecie, w tym 6 tysięcy uczniów z Polski,  w trzech dziedzinach:

• czytanie;
• matematyka;
• nauki przyrodnicze.

W każdej edycji jeden z przedmiotów ma charakter przedmiotu wiodącego, na którego analizę twórcy badania zwracają szczególną uwagę. W 2022 r. tą dziedziną była matematyka.

Polski raport z badania opublikował Instytut Badań Edukacyjnych, który był odpowiedzialny za przeprowadzenie programu w Polsce. Badanie zostało zrealizowane w 2022 roku. Testy, które uczniowie wypełniali wiosną 2022 r., nie sprawdzały wiedzy pamięciowej, lecz kompetencje kluczowe.

Z raportu wynika, że polscy uczniowie są nadal powyżej średniej OECD, ale ich wyniki są dużo niższe niż w poprzedniej edycji badania z 2018 r.  Pogorszyły się we wszystkich badanych obszarach. Spadek dotyczył wszystkich krajów, ale w innych państwach oscylował na granicy 2 punktów, w odniesieniu do uczniów z  Polski są to dużo większe liczby:

• wynik matematyki to 489 pkt, to jest prawie 27 pkt mniej niż poprzednio (było 515,7 pkt);
• rozumienie czytanego tekstu to 489 pkt, to prawie 23 pkt mniej niż poprzednio (było 512,1 pkt);
• nauki przyrodnicze to 499 pkt, to prawie 12 pkt mniej niż poprzednio (było 510,9 pkt).

Wyniki polskich uczniów choć o wiele gorsze niż w poprzedniej edycji badania, wciąż utrzymują ich w czołówce krajów UE:

• wyniki z matematyki są zbliżone do wyników Holandii, Irlandii, Belgii, Danii, Wielkiej Brytanii, Austrii, Australii, Czech, Słowenii, Finlandii i Łotwy – lepsza jest tylko Estonia;
• w obszarze rozumienia czytanego tekstu Polacy zajmują to samo miejsce co Wielka Brytania, Finlandia, Dania, Czechy, Słowacja, Szwajcaria i Włochy;
• wyniki z dziedziny nauk przyrodniczych są zbliżone do osiągnięć piętnastolatków z Nowej Zelandii, Irlandii, Szwajcarii, Słowenii, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Czech, Łotwy, Danii, Szwecji i Niemiec. Wśród krajów UE lepsze wyniki od polskich uczniów uzyskali jedynie uczniowie z Estonii i Finlandii.

We wszystkich obszarach znacząco wzrosła liczba polskich uczniów osiągających najniższe wyniki. Aż 23 procent uczniów plasuje się poniżej drugiego poziomu umiejętności matematycznych. Zmalał znacznie odsetek uczniów o najwyższych poziomach umiejętności z 16 do 9 procent.

W badaniu w zakresie rozumienia czytanego tekstu  wyniki uczniów są zróżnicowane w zależności od typu szkoły, do jakiej uczęszczają. Bardzo niepokojące są wyniki uczniów szkół branżowych, aż 65 procent uczniów ma bardzo niskie umiejętności, prezentują niewystarczający poziom umiejętności do radzenia sobie w życiu codziennym z rozumieniem tekstów pisanych.

W zakresie rozumowania w naukach przyrodniczych wzrósł odsetek uczniów o wynikach poniżej poziomu 2., zagrożonych radzeniem sobie z praktycznymi problemami. Zmalała również liczba uczniów o najwyższych poziomach umiejętności.

Według IBE, jest to „niewątpliwie sygnał alarmowy dla polskiego systemu edukacji”, a sytuacja „wymaga pogłębionej analizy i podjęcia działań na rzecz wsparcia uczniów o najniższych kompetencjach”.

Wiceminister Dariusz Piontkowski podczas prezentacji wyników badania skomentował:  ,,Przypomnę, że poprzednie dwie edycje były prowadzone gdy istniały jeszcze gimnazja. W tej chwili polscy uczniowie funkcjonowali już w nowym systemie organizacyjnym, a więc w innym momencie samo badanie było przeprowadzane. Poprzednie edycje były przeprowadzane tuż przed egzaminami gimnazjalisty, kiedy uczniowie byli zmobilizowani i powtarzali materiał, a tym razem na początku nowego etapu edukacyjnego w szkołach ponadpodstawowych. I to także zapewne miało wpływ na wyniki polskich uczniów. Widać wyraźnie, że uczniowie byli mniej zmobilizowani’’.  Podkreślił również, że na wyniki miała wpływ pandemia oraz długi okres nauki zdalnej.

Źródło:

• edukacja.gov.pl
• ibe.edu.pl