Na początek zajrzyjmy do rozporządzenia MEN z 9 sierpnia 2017 w sprawie organizowania i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Czy znajdziemy tam możliwości wspierania uczniów nie z dysfunkcjami, trudnościami czy niepełnosprawnościami, ale uczniów z dużym potencjałem – w różnych obszarach, z ponadprzeciętnymi zdolnościami i możliwościami czy wręcz uzdolnieniami. Dla uczniów znajdujących się – niestety – dość rzadko w obszarze zainteresowania nauczycieli, a szczególnie w kontekście organizowania i udzielania im pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W paragrafie 14, w którym ustawodawca wymienia formy pomocy dla uczniów, znajdziemy zajęcia rozwijające uzdolnienia. Dla kogo mogą być zorganizowane? Adresuje się je do uczniów mających trudności w zakresie np. planowania czy organizacji pracy, osiągający wyniki w nauce, nieadekwatne do swoich możliwości i wkładanego wysiłku, organizowane w celu podnoszenia efektywności uczenia się. Należy przeprowadzić w zespołach klasowych rozpoznanie uzdolnień uczniów, posługując się najprostszą definicją, która nie zakłada przełożenia tychże uzdolnień na szkolne oceny.
W rozporządzeniu zapisano, iż zajęcia te należy realizować z wykorzystaniem metod aktywizujących, a liczba uczestników nie powinna przekraczać 8. Czy to oznacza, że również dla dwóch- trzech uczniów z potencjalnymi możliwościami z zakresu różnych szkolnych (i nie tylko) zajęć edukacyjnych? Oczywiście, że tak! Jednak szczególnie ważna będzie tutaj metodyka pracy – zapewne metody, w których to uczeń będzie odkrywał, eksperymentował, doświadczał i samodzielnie eksplorował świat wiedzy i umiejętności. Zatem wśród wykorzystanych metod powinien znajdować się projekt edukacyjny czy też włączanie nowoczesnych technologii.
Udział ucznia w tych zajęciach może być wynikiem jego własnej inicjatywy czy też na wniosek rodzica, nauczyciela lub innych osób, które mogą – w myśl rozporządzenia – zauważywszy potrzeby ucznia, wnioskować o organizację takich zajęć w szkole. Co ważne, nie ma tutaj obowiązku poszukiwać odpowiedniego wskazującego zapisu w opinii czy orzeczeniu wydanym przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną.
Kolejne informacje znajdziemy w rozporządzeniu MEN z 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (ze zmianami), gdzie w wykazie godzin do dyspozycji dyrektora szkoły wskazano organizację zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów, w szczególności zajęcia związane z kształtowaniem aktywności i kreatywności uczniów. Organizowane mogą być dla wszystkich uczniów. Rozwijanie zainteresowań może dotyczyć uczniów, u których nie stwierdza się szczególnych uzdolnień, a także tych, których dopiero chcemy zainteresować jakimś tematem, zainspirować do działania. I tu otwierają się ogromne możliwości „zarażenia” swoją pasją – zamiłowanie do szydełkowania, quillingu, modelarstwa, wędrówki po górach czy gry w szachy. Przy tego typu zajęciach ustawodawca nie wymaga wskazania potrzeby uczestniczenia ucznia w zajęciach. Mogą być kierowane do całych klas czy grup, co oczywiście z jednej strony jest pewnym utrudnieniem – nie wszyscy muszą fascynować się rysowaniem komiksów, grafiką komputerową czy teatrem. Z drugiej zaś strony, to doskonała możliwość – przy odpowiedniej organizacji zajęć – do odkrywania i szlifowania uczniowskich talentów.
Oczywiście mamy jeszcze – regulowane odrębnym aktem prawnym, możliwości realizacji jednego lub kilku przedmiotów w formie indywidualnego programu lub indywidualnego toku nauki. Wbrew powszechnej praktyce – to możliwości otwarte dla uczniów wszystkich etapów edukacyjnych.
Nie można też zapomnieć o promocji śródrocznej – dla tych, którzy poznawczo, intelektualnie są już klasę – dwie wyżej i opanowali niezbędne wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania.
Warto też zwrócić uwagę na zajęcia rozwijające umiejętność uczenia się. To również jedna z form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Tu również adresatami mogą być różni uczniowie – nie ograniczono ilości uczestników czy też nie wskazano konkretnych sposobów realizacji. Czy w tej formie zajęć pomocowych odnajdziemy możliwości pracy nad rozwojem uzdolnień i talentów? Oczywiście – dla wielu uczniów problemem jest sama technika uczenia się, którą można udoskonalić, tak aby osiągać przy mniejszym nakładzie czasu, pracy, energii, lepsze wyniki. Ot, choćby sposób efektywnego czytania – w zależności od celu czy też kreatywne notatki lub mnemotechniki. Praca nad metodyką uczenia się, pozwala odblokować motywację wewnętrzną, budować poczucie własnej wartości i pewności siebie, a to wszystko prowadzić może do rozwoju zdolności i talentów.
W krótkim podsumowaniu można stwierdzić, że szkoły dysponują możliwościami pracy z uczniem, który jest uzdolniony czy potencjalnie uzdolniony – wszystko zależy od mądrego wykorzystania przez nauczycieli zapisów, które daje prawo oświatowe.
