Nasi uczniowie są pokoleniem wyjątkowo aktywnym w Internecie. Zresztą podobnie jest z dorosłymi. Niestety ciągle mamy zbyt małą świadomość tego, co grozić może młodemu człowiekowi, który nie przestrzega podstawowych zasad bezpiecznego zachowania się w cyfrowej rzeczywistości. Już w klasie pierwszej zapoznajemy uczniów z zasadami bezpiecznego, właściwego zachowania się na drodze – ze szkoły i do szkoły, a zapominamy o bezpiecznym zachowaniu się na „drogach” medialnych. Temat bezpieczeństwa powinien zatem zajmować znaczą część działań wychowawczych i profilaktycznych  w szkolnych działaniach. I co ważne – działania te nie powinny spoczywać jedynie na barkach nauczycieli informatyki. Wprost przeciwnie. W realizacji podstawy programowej wszyscy nauczyciele sięgają po metody i techniki odnoszące się do cyfrowych mediów. Często odsyłamy uczniów do Internetu w poszukiwaniu konkretnych informacji, polecamy pracę na takiej czy innej platformie, wykorzystujemy różnorodne programy i aplikacje. I tu właśnie jest okazja aby o cyfrowym bezpieczeństwie rozmawiać, wprowadzać naszych wychowanków w meandry wirtualnego bezpieczeństwa. Czy jednak sami jesteśmy jako nauczyciele dostatecznie wyedukowani? Czy sami dbamy o bezpieczeństwo naszej pracy, gdy sięgamy po laptopa, smarfona czy tablet? Czy nasza poczta – prywatna lub służbowa jest bezpieczna?

Myślenie, że tylko niewielka grupa użytkowników sieci jest narażona na ataki oszustów, jest błędne. Cyberzagrożenia są zjawiskiem powszechnym. Zgodnie z danymi CERT Polska tylko w drugim kwartale br. odnotowano ponad 2,7 tys. incydentów bezpieczeństwa, wśród których dominowały ataki phishingowe. Phishing to metoda oszustwa oparta o fałszywe wiadomości, zawierające niebezpieczne linki lub załączniki w  e-mailach i SMS—ach, próby podszywania się pod inną osobę lub instytucję w celu wyłudzenia danych użytkownika, takich jak login i hasło do konta bankowego czy portalu społecznościowego.

Warto z uczniami przeprowadzać zajęcia metodami warsztatowymi – niech samodzielnie wyszukają informacje i przykłady braku odpowiednich zabezpieczeń czy skutków kradzieży konta na portalu społecznościowym. Obejrzyjcie wspólnie filmy z YouTube ’a, o tym jak jedno nieopatrznie zamieszczone  własne zdjęcie może zniszczyć całe życie. I w drugą stronę – jak można zniszczyć dobre relacje rówieśnicze czy przyjaźń, poprzez nieprzemyślany wpis, traktowany często jak żart.

O czy należy powtarzać stale?

Przede wszystkim o tym, że w sieci nic nie ginie i nikt nie jest anonimowy. Po drugie – za wszystko co umieszczamy w sieci ponosimy odpowiedzialność –  nie tylko moralną, ale również prawną.

 Poniżej przypominamy za autorami lekcji o bezpieczeństwie w sieci, przygotowanymi przez Fundację Panoptykon – 8 podstawowych zasad. (https://edukacjamedialna.edu.pl/lekcje/abc-bezpieczenstwa-w-sieci/). Niestety, nie wystarczy raz o tym powiedzieć i zawiesić na szkolnej gazetce. Te zasady należy wdrażać w codziennych działaniach, które realizujemy w wirtualnej rzeczywistości. A w praktyce powtarzać uczniom nieustannie, na każdych zajęciach, tak aby stały się pożytecznym i skutecznym nawykiem, chroniącym nasze dzieci – choćby w ograniczonym zakresie, przed ogromem niebezpieczeństw grożących użytkownikom sieci. Co ważne – te niebezpieczeństwa są realne i odnoszą się do rzeczywistego, nie zaś do wirtualnego świata. Oto one:

1. Jeśli nie masz pewności, z kim rozmawiasz, nie podawaj żadnych informacji na swój temat.
2. Nie zdradzaj innym swoich haseł. Układaj takie, które będą trudne do odgadnięcia (to nie może być Twoja data urodzenia ani imię!). Zamiast liter możesz wykorzystać cyfry, które są do nich podobne (I = 1, O = 0, A = 4 itp.). Hasło powinno zawierać nie mniej niż 8 znaków, w tym cyfry oraz wielkie litery. W różnych serwisach posługuj się różnymi hasłami.
3. Nie pozwalaj na zapamiętywanie przez przeglądarkę haseł do poczty elektronicznej i serwisów, z których korzystasz — w przeciwnym razie każda osoba pracująca na tym komputerze będzie mogła zalogować się na Twoje konto. Po skończonej pracy wyloguj się — inaczej ktoś może się pod Ciebie podszyć.
4. Jeśli korzystasz z serwisów społecznościowych, zadbaj o odpowiednie ustawienia prywatności. Im mniej informacji udostępniasz osobom postronnym, tym lepiej. Zastanów się, czy na pewno warto z tych serwisów korzystać. Pamiętaj, że zgodnie z regulaminem Facebooka możesz założyć tam konto dopiero po ukończeniu 13. roku życia.
5. Na forach dyskusyjnych czy blogach posługuj się nickiem (pseudonimem), a nie swoim imieniem i nazwiskiem. Unikaj publikowania informacji o sobie w sieci.
6. Nie korzystaj z możliwości automatycznego „oznaczania się” w miejscu pobytu. Geolokalizacja ma swoje zalety ale ujawnianie swojego miejsca pobytu umożliwia śledzenie, a niekiedy może być nawet niebezpieczne.
7. Zwracaj uwagę na komunikaty pojawiające się w trakcie ściągania gier i aplikacji na telefony komórkowe i smartfony. Możesz się z nich dowiedzieć, do jakich Twoich danych żąda dostępu pobierana usługa. Uważaj, na co wyrażasz zgodę.
8. W razie wątpliwości odnośnie do tego, jak w danej sytuacji postąpić, poproś o radę swoich rodziców lub innych dorosłych, którym ufasz.

Na zakończenie zachęcamy do poszukiwania różnorodnych materiałów i inspiracji na ciekawe sposoby i pomoce, które pozwolą  nam nauczycielom, starannie przygotować się do dbania o bezpieczeństwo w wirtualnym świecie – zarówno nasze, jak i naszych wychowanków.