Odpowiedź na pytanie postawione w tytule można znaleźć w ,,Raporcie z badania jakości życia dzieci i młodzieży – obszar samopoczucie psychiczne’’.
Zdaniem Rzecznika Praw Dziecka Mikołaja Pawlaka, na zlecenie którego raport został przygotowany, ,,Wyniki badań są niepokojące. Wraz z dorastaniem samopoczucie psychiczne dzieci i nastolatków znacząco spada, a problemu tego wydają się nie dostrzegać ich rodzice. A to właśnie oni są pierwszymi osobami z otoczenia dziecka, które powinny zauważać, że czuje się ono smutne i samotne.’’
Badanie dotyczące jakości życia dzieci i młodzieży w Polsce przeprowadzono w dwóch turach. W 2021 roku badano dzieci, nastolatków i młodzież, a w 2022 roku ich rodziców. W grupie badawczej znaleźli się uczniowie klas drugich i szóstych szkół podstawowych oraz klas drugich szkół ponadpodstawowych żyjący na wsi i w różnej wielkości miastach na terenie całego kraju, w rodzinach o różnej strukturze, o zróżnicowanym poziomie zamożności.
Z badań wynika, że poczucie osamotnienia towarzyszy 12 proc. dzieci z klas drugich szkół podstawowych – podobny odsetek rodziców zauważa ten problem. Samotność odczuwa 23 proc. dzieci z klas szóstych szkół podstawowych i aż 37 proc. uczniów z klas drugich szkół średnich, niestety ich rodzice mają problem z dostrzeżeniem tych negatywnych emocji – zauważa to jedynie 13 proc. rodziców młodszych nastolatków i 17 proc. rodziców starszej młodzieży.
Jeszcze większe różnice wykazało badanie przy pytaniu o smutek. Odczuwa go 17 proc. dzieci z klas drugich podstawówki – ale tylko 8 proc. rodziców to zauważa. Smutno czuje się 21 proc. młodszych nastolatków – rodzice takich uczniów zauważają to tylko w 13 proc. – i aż 43 proc. młodzieży. Tu zaś problem zauważa jedynie dla 17 proc. rodziców.
Autorzy przedstawili wyniki przeprowadzonych przez siebie badań, ale również odwołali się do innych analiz. Przypomnieli, że wedle szacunków na całym świecie 1 na 7 (14%) osób w wieku 10 – 19 lat doświadcza zaburzeń psychicznych. Ten stan pogłębiła jeszcze pandemia Covid-19 oraz związana z nią izolacja, brak kontaktu z rówieśnikami i nauka zdalna. Potwierdzeniem wzrostu częstości stanów samotności, lęków, niepewności jest analiza danych pochodzących z Dziecięcego Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka. Również raport Fundacji Edukacji Zdrowotnej i Psychoterapii wykazał, że 75% nieletnich martwi się o przyszłość, 62% ma problemy ze snem, a 70% z nich czuje się bardziej nerwowymi i rozdrażnionymi niż wcześniej.
Raport kończy się rekomendacjami przygotowanymi przez ekspertów. Wskazuje bezcenną rolę rodziców, którzy powinni reagować na rozpoznane potrzeby dzieci i być dla nich wsparciem. Proponuje się utworzenie Klubów Rodzica, rozwijanie sieci wsparcia dla rodziców, oraz przygotowanie dla nich rekomendowanych programów edukacyjnych a także rozwijanie umiejętności komunikacyjnych. Obok tych działań konieczne jest wdrożenie programów psychoedukacyjnych związanych z zapobieganiem i leczeniem depresji, głównie wśród nastolatków. Wdrażanie tych programów powinno obejmować całą sieć społeczną nastolatków, czyli: ich samych, rodziców i nauczycieli. Bardzo potrzebne jest rozwinięcie sieci pomocowej dla dzieci i młodzieży. W zaleceniach położono nacisk na działania szkoły, szczególnie pedagogów i psychologów, ścisłą współpracę szkoły z instytucjami działającymi na rzecz dziecka i rodziny oraz rodzicami uczniów.
,,Dorosłym brakuje czasu, aby spędzać go z dzieckiem i szczerze z nim rozmawiać. Musimy pilnie odnaleźć ten czas, by chronić nasze dzieci’’ – powiedział Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak podczas konferencji Ośrodka Rozwoju Edukacji pt. „Zdrowie psychiczne wyzwaniem naszych czasów”, na której zaprezentował wyniki badań jakości życia dzieci i młodzieży.
Źródło:
- brpd.gov.pl
- ore.edu.pl
- „Raport z badania jakości życia dzieci i młodzieży”
