Od 1 września 2024 r. możliwe będzie zatrudnienie w szkole asystenta międzykulturowego, co wynika z nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy podpisanej już przez Prezydenta RP – Dz. U. z 2024 r. poz. 854.  Właśnie ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym tego państwa oraz niektórych innych ustaw wprowadziła zmiany w zapisach ustawy z dnia 14 grudnia 2016r.  – Prawo oświatowe, wprowadzając stanowisko asystenta międzykulturowego.

1 września wchodzi w życie ust. 8a dodany do art. 165 ustawy Prawo oświatowe:

,,W szkole może być zatrudniony asystent międzykulturowy. Asystent międzykulturowy udziela osobom, o których mowa w ust. 7 (niebędące obywatelami polskimi), pomocy w kontaktach ze środowiskiem szkolnym, a także współdziała z ich rodzicami oraz ze szkołą.’’

W znowelizowanej ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym tego państwa został dodany art. 57a w brzmieniu:

,,W roku szkolnym 2024/2025 na stanowisku asystenta międzykulturowego, o którym mowa w art. 165 ust. 8a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, może być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Wymogu znajomości języka polskiego potwierdzonej dokumentem, o którym mowa w art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, nie stosuje się.”

Asystent, zgodnie z prawem,  udziela pomocy osobom niebędącymi obywatelami polskimi, podlegającymi obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki.

MEN przypomina, że w projektowanej nowelizacji rozporządzenia Rady  Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych uwzględniono stanowisko asystenta międzykulturowego. Brak jest specyficznych wymagań w zakresie tytułów zawodowych, kwalifikacji i uprawnień dla kandydata do pracy w zawodzie asystent międzykulturowy. Wiadomo już, że musi legitymować się wykształceniem średnim. Wymaga się od niego znajomości języka i kultury kraju pochodzenia ucznia, a w przypadku osoby niebędącej obywatelem polskim – znajomości języka polskiego w stopniu komunikatywnym. Będzie posiadał status pracownika niepedagogicznego, do którego nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.  Nie będzie nauczycielem, będzie miał status pracownika samorządowego.

Minister Barbara Nowacka, odpowiadając na interpelację nr 3373 w sprawie asystenta międzykulturowego, powiedziała, że musi on spełniać:

• warunek niekaralności potwierdzony zaświadczeniem z Krajowego Rejestru Karnego;
• nie może toczyć się przeciwko niemu postępowanie karne.

Zapowiedziała, że asystent międzykulturowy będzie miał w swoim zakresie działania diagnozowanie etapów szoku kulturowego i bariery adaptacji i integracji oraz podejmowanie  działań zapobiegawczych i naprawczych. Asystent:

• rozpoznaje językowe i kulturowe trudności w procesie adaptacji, włączania i integracji w wielokulturowej społeczności szkolnej;
• współpracuje z rodziną i kadrą szkoły w zakresie profilaktyki i przeciwdziałania przemocy, wykluczenia i dyskryminacji;
• wspiera spójne funkcjonowanie wielokulturowej społeczności szkolnej.

Asystenta międzykulturowego nie można zatrudnić w szkole, w której uczą się dzieci i młodzież będące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki. Stanowiska nie można utworzyć w przedszkolu.

Asystent międzykulturowy to inne stanowisko niż pomoc nauczyciela posługująca się językiem kraju pochodzenia ucznia, o której mowa w art. 165 ust. 8 ustawy Prawo oświatowe:

,, Osoby, o których mowa w ust. 7 (niebędące obywatelami polskimi), mają prawo do pomocy udzielanej przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy nauczyciela przez dyrektora szkoły.’’

 Pomocy tej udziela się nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy. Zatrudnienie pomocy nauczyciela jest obowiązkowe, ponieważ obcokrajowcy mają prawo korzystania z jej pomocy przez dwanaście miesięcy.

Z kolei nie ma obowiązku zatrudnienia asystenta, nie został wskazany czas, w którym uczeń może korzystać z jego wsparcia ani nie określono liczby uczniów, których miałby wspomagać. Decyzja w kwestii jego zatrudnienia będzie zależała od dyrektora szkoły. Dyrektor będzie oceniał, czy zatrudnienie takiego asystenta jest zasadne.

Środki na pokrycie kosztów zatrudniania asystentów międzykulturowych w szkołach, w których uczą się uczniowie przybywający z Ukrainy od 24 lutego 2022 r., przewidziane zostały w Funduszu Pomocy, o którym mowa ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. 2024 poz. 167 z póź.zm.).

W przypadku pozostałych uczniów niebędących obywatelami polskimi koszty zatrudnienia w szkole asystenta międzykulturowego pokrywa samorząd.

Źródło:

• sejm.gov.pl
• gov.pl/web/edukacja
• dziennikustaw.gov.pl