Instytut Badań Edukacyjnych wydał publikację pt.: ,,Błąd w dydaktyce. Przyczyny powstawania, mechanizmy, szanse dydaktyczne. Na podstawie rozwiązań  zadań z badania PISA’’. ,,Błąd w dydaktyce przystępnie i interesująco pokazuje kierunek rozwoju edukacji w świecie zachodnim – jest to kierunek ku rozumieniu i rozumowaniu, ku podnoszeniu umiejętności świadomego, aktywnego i krytycznego funkcjonowania pośród przepastnego i zróżnicowanego tekstowego uniwersum’’ napisał w recenzji dr hab. Witold Bobiński.

We wstępie monografii autorzy przypominają znane powiedzenie, że błądzenie jest rzeczą ludzką. Zaznaczają jednak, że to stwierdzenie Seneki miało ciąg dalszy: ,,ale pozostawanie w błędzie jest diabelskie’’. W pierwszym rozdziale zostały zawarte rozważania  na temat błędu. Ciekawe i bardzo pouczające są dywagacje wokół zagadnienia ,,czy błąd jest zawsze błędem”. Autorzy zwracają również uwagę, że błędy popełniają dwie strony procesu edukacyjnego. Uczniowie są sprawdzani i oceniani za udzielenie niewłaściwej odpowiedzi. Ryzyko dotyczy również nauczyciela i pojawia się np. wątpliwość czy nauczyciel zadał pytanie w sposób jasny i klarowny. Kolejne postawione pytanie dotyczy ryzyka popełniania błędów, czy można ich uniknąć? Odpowiedź brzmi ,,nie’’.

Bardzo ważny jest rozdział trzeci, w którym zawarto analizę konkretnych  błędów  na przykładzie zadań z badania PISA. Przedstawiono w nim strategię badań edukacyjnych PISA i udostępniono szereg zadań z obszaru czytania i nauk przyrodniczych. Z kolei rozdział czwarty stanowi propozycję możliwych rozwiązań dydaktycznych  w pracy nad poprawą błędów.

Jak przekonują autorzy, błąd nie jest tylko negatywnym rezultatem złego wykonania zadania. Może w dydaktyce odgrywać rolę pozytywną, wszystko zależy od tego, jak wykorzystany zostanie w pracy. Odkrycie własnego błędu może pomóc w ćwiczeniu umiejętności, która była sprawdzana. Błąd na lekcji może się pojawić. Za błąd nie powinno się karać, a wspólnie z uczniem odkryć drogę do prawidłowej odpowiedzi. Nie powinno się błędu pomijać, nie dostrzegać. Niewłaściwą jest bowiem sytuacja, gdy uczeń zostaje sam z informacją, że nie wykonał prawidłowo zadania. ,,Mózg w procesie nabywania wiedzy i umiejętności potrzebuje stymulacji, co sprawia, iż nieustannie naraża się na popełnianie błędów, zarazem jednak dąży do ich minimalizowania. Postęp dokonuje się nie wtedy, gdy błędów nie popełniamy, tylko wtedy, gdy dostajemy o nich informację zwrotną i aktywizujemy mózg w celu dokonania ich korekty. […] Błąd nie musi być przekleństwem ani dla ucznia, ani dla nauczyciela. Może być szansą. Bez kary, za to z informacją zwrotną, analizą i samodzielnym przejściem drogi do osiągnięcia powodzenia (str. 537)’’

Publikacja powinna stać się lekturą obowiązkową dla nauczycieli.

Źródło:

• Biedrzycki, K., Chrzanowski, M.M. i Ostrowska, E.B. (2024). Błąd w dydaktyce. Przyczyny powstawania, mechanizmy, szanse dydaktyczne. Na podstawie rozwiązań zadań z badania PISA. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• ibe.edu.pl