Wracamy do tematu nauczycieli określanych popularnie „wspomagającymi”. U progu nowego roku na wielu forach internetowych oraz w postach facebookowych pojawiają się liczne zapytania o zatrudnienie, wymiar godzin, warunki pracy i oczywiście kwalifikacje nauczycieli współorganizujących kształcenie specjalne. Temat ważny i dość skomplikowany, ponieważ przepisy nie są precyzyjne. Zatem po kolei:
– nazwa: nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne zamiast popularnej, krótkiej „wspomagający”; w oddziale integracyjnym będzie to nauczyciel współorganizujący kształcenie integracyjne.
– kwalifikacje: z zakresu pedagogiki specjalnej (czyli obejmującej wszystkie metodyki), które można uzyskać obecnie tylko w trakcie studiów magisterskich lub z zakresu jednej z metodyk – najczęściej odpowiadającej niepełnosprawnościom uczniów – te można zdobyć w trakcie studiów podyplomowych; popularna oligofrenopedagogika nie daje kwalifikacji do wspomagania ucznia w normie intelektualnej, niezależnie od niepełnosprawności. W swoim czasie warszawska APS prowadziła studia podyplomowe pod nazwą „Pedagogika integracyjna i włączająca”, która przygotowywała nauczycieli do pełnienia funkcji nauczyciela współorganizującego kształcenie specjalne. Ostatecznie przypomnijmy, iż decyzja leży w rękach dyrektora, który zatrudnia nauczyciela.
– wymiar wspomagania: nigdzie w prawie oświatowym nieokreślony; z założenia powinien odnosić się do potrzeb i możliwości ucznia – wskazanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, stąd nawet dla uczniów z tą samą niepełnosprawnością, ale z innym poziomem funkcjonowania w różnych sferach, może być różny – niektórym wystarczy zaledwie kilka godzin w tygodniu, inni potrzebują wsparcia na wszystkich zajęciach edukacyjnych.
– możliwość zatrudnienia: w przypadku uczniów z autyzmem, zespołem Aspergera oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi następuje z mocy prawa; w przypadku innych niepełnosprawności – możliwa za zgodą organu prowadzącego na wniosek dyrektora szkoły w oparciu o potrzeby ucznia określone w orzeczeniu wydanym przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną.
– zatrudnienie – umowa: tak jak w przypadku każdego innego nauczyciela, zależnie od stopnia awansu zawodowego czyli na czas określony, nieokreślony lub poprzez mianowanie; częstym nadużyciem jest – pomimo posiadania stopnia nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, zatrudnianie na czas określony – jednego roku szkolnego i nadinterpretacja zapisu art. 10, ust 5, pkt 6 Ustawy Karta Nauczyciela (stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli: istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony), co powoduje wyjątkowo niestabilną sytuację zawodową tych nauczycieli.
– czas pracy – jak u wszystkich nauczycieli tygodniowy wymiar czasu pracy to 40 godzin, w tym pensum dwudziestogodzinne.
– wspomaganie – adresowane do konkretnego ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, ale też do wspierania nauczycieli pracujących z tym uczniem oraz całego zespołu klasowego. Zakres wspomagania czyli wybór zajęć edukacyjnych, w których uczestniczy ten nauczyciel powinien być podyktowany potrzebami ucznia – decyzję w tym zakresie podejmuje dyrektor na podstawie orzeczenia oraz informacji od zespołu pracującego z tym uczniem. Przypomnijmy, iż pełnoprawnymi członkami zespołu są rodzice ucznia.
– dokumentacja – przede wszystkim wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia dokonywana co najmniej dwukrotnie w ciągu roku oraz indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny jako efekt pracy zespołu; pozostała dokumentacja winna być ustalona w placówce – odzwierciedlać pracę i postępy ucznia oraz działania nauczyciela w zakresie realizacji adekwatnej do niepełnosprawności podstawy programowej kształcenia ogólnego.
– liczba wspomaganych uczniów – w jednym oddziale w zasadzie, zgodnie z ideą edukacji włączającej, jeden nauczyciel powinien służyć wsparciem jednemu uczniowi z niepełnosprawnością; przy większej liczbie uczniów oddział powinien być oddziałem integracyjnym, czyli liczącym do 20 uczniów, w tym do 5 z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Warto zwrócić uwagę, iż ustawodawca nie określił dolnej granicy – zatem już dwóch uczniów z orzeczeniem może tworzyć oddział integracyjny.
– etap edukacyjny – nauczyciel współorganizujący kształcenie specjalne może być zatrudniany na każdym etapie edukacyjnym czyli zarówno w szkole podstawowej, jak i ponadpodstawowej; kluczowe jest posiadanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego przez ucznia.
