Grupa posłów wniosła projekt dotyczący zmiany ustawy Prawo oświatowe w części poświęconej dożywianiu uczniów – druk 1849.

Posłowie, powołując się na wyniki badań, przypominają, że w  Polsce występuje istotny problem niedożywienia wśród najmłodszych. Jest to między innymi konsekwencją ubóstwa, w którym żyje około 1,5 miliona dzieci, w tym ok. pół miliona żyje w ubóstwie skrajnym. Długotrwałe niedożywienie prowadzi do zaburzeń psychofizycznych, które mają destrukcyjny wpływ na prawidłowy rozwój dziecka. Niedożywienie objawia się u nich osłabieniem organizmu, apatią, rozdrażnieniem. Co za tym idzie, nie pozwala również na pełne korzystanie z zajęć w szkole. Niedożywienie oraz jego skutki występujące u części uczniów ma długofalowe konsekwencje społeczne, w tym  wpływają na pomniejszenie ich  kapitału startowego na całe życie. Wyniki badań krajowych oraz raporty organizacji międzynarodowych jednoznacznie wskazują, że dostęp do pełnowartościowego posiłku w trakcie dnia szkolnego jest jednym z kluczowych warunków prawidłowego rozwoju dziecka. Istnieje dodatni i statystycznie istotny związek między wskaźnikiem objęcia żywieniem dzieci w wieku szkolnym a ich aktywnością szkolną. Tymczasem z badania przeprowadzonego wśród uczniów szkół podstawowych województw śląskiego, małopolskiego i opolskiego wynika, że jedynie około 60-70% uczniów spożywa w ciągu dnia zalecaną liczbę posiłków. Projektodawcy przywołują przykłady rozwiązań w tym obszarze w innych państwach, np.:

• Szwecja, Finlandia, Estonia – dostęp do publicznie finansowanego posiłku dla wszystkich uczniów;
• Luksemburg, Chorwacja – dostęp do publicznie finansowanego posiłku dla wszystkich uczniów do 17 roku życia (Luksemburg) i 15 roku życia (Chorwacja);
• Irlandia – celowany program dostępu do publicznie finansowanego posiłku dla uczniów szkół znajdujących się w trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej. Rząd planuje rozszerzenie programu na uczniów wszystkich szkół podstawowych najpóźniej do 2030 roku;
• Cypr, Niemcy, Hiszpania, Czechy, Węgry, Malta, Portugalia – dostęp do publicznie finansowanego posiłku dla uczniów z rodzin w gorszej sytuacji finansowej. Występują różnice w granicy wieku uczniów, którym przysługuje dostęp do posiłku;
• Austria, Belgia, Francja, Grecja, Holandia, Rumunia, Włochy – celowany program dostępu do publicznie finansowanego posiłku dla uczniów uczęszczających do wybranych szkół lub mieszkających na terenie wybranych samorządów – szkoły oraz samorządy są wybierane ze względu na ich sytuację społeczno-ekonomiczną. Systemy różnią się m.in. poziomem publicznego finansowania.

Obowiązek zapewnienia w naszym kraju przez szkoły podstawowe gorącego posiłku dla uczniów wszedł w życie dopiero 1 września 2022 r. nie wskazując, czy szkoła ma zorganizować posiłek we własnym zakresie, czy skorzystać z usług firmy zewnętrznej. Korzystanie ze wspomnianego posiłku jest odpłatne. Przepisy ustawy Prawo oświatowe pozwalają zwolnić rodziców albo pełnoletniego ucznia z całości lub części opłat za posiłki w stołówce szkolnej w przypadku szczególnie trudnej sytuacji materialnej rodziny bądź w szczególnie uzasadnionych przypadkach losowych.

Autorzy projektu uważają, że dotychczasowe rozwiązanie jest niesatysfakcjonujące:

• uczniowie, którzy pobierają bezpłatne posiłki często narażeni są na stygmatyzację, gdy dowiadują się o tym fakcie ich rówieśnicy, którzy nierzadko interpretują upoważnienie do korzystania z takiej ulgi jako przejaw niższego statusu społecznego;
• zdarzają się także przypadki, gdy z różnych powodów rodzice dzieci uprawnionych, nie zgłaszają ich do udziału w żywieniu, obawiając się stygmatyzacji;
• przekraczanie kryterium dochodowego niekoniecznie oznacza zagwarantowanie przez rodziców prawidłowego odżywienia dla dziecka w czasie zajęć szkolnych.

Celem proponowanej ustawy jest ograniczenie tych niepożądanych konsekwencji poprzez wprowadzenie powszechnego dostępu do bezpłatnych gorących posiłków dla uczniów w szkołach. Rozszerzenie prawa o umożliwienie wszystkim uczniom korzystania z takich posiłków zlikwidowałoby problem stygmatyzacji poprzez zniesienie rozróżnienia na osoby płacące za obiady i te niepłacące. Zapewniłoby to możliwość spożycia gorącego posiłku wszystkim uczniom, niezależnie od tego, czy rodzice zapiszą swoje dziecko na właściwą listę. Uniezależnienie dostępności bezpłatnych posiłków od dochodów rodziców zagwarantowałoby również właściwe odżywianie uczniów w każdej grupie społecznej.

Źródło:

• sejm.gov.pl
• Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw