Ukazała się ustawa z dnia 12 marca 2022 roku  o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa – Dz. U. z 2022 r. poz. 583.

Ustawa, co do zasady, wejdzie w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 24 lutego 2022 r.

Celem ustawy jest stworzenie szczególnych regulacji prawnych zapewniających pomoc Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom Ukrainy, którzy w wyniku działań wojennych zostali zmuszeni do opuszczenia swojego kraju pochodzenia i przybyli na terytorium państwa polskiego. 

Zgodnie z przepisami ustawy obywatel Ukrainy, który w wyniku działań wojennych został zmuszony do opuszczenia swojego kraju pochodzenia i wjechał legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia określonego w rozporządzeniu wydanym przez Radę Ministrów i deklaruje zamiar pozostania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jego pobyt na tym terytorium uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od dnia 24 lutego 2022 r. Za legalny uznawany będzie także pobyt dziecka urodzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez matkę, która jest osobą określoną w zdaniu pierwszym, w okresie dotyczącym matki.

W ustawie określono również, m.in.:

• szczególne zasady powierzenia pracy obywatelom Ukrainy, przebywającym legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• pomoc zapewnianą przez wojewodów, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty obywatelom Ukrainy;
• utworzenie Funduszu Pomocy w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań na rzecz pomocy obywatelom Ukrainy;
• niektóre uprawnienia obywateli Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny;
• szczególne zasady przedłużania okresów legalnego pobytu obywateli Ukrainy oraz wydanych im przez organy polskie dokumentów dotyczących uprawnień w zakresie wjazdu i pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• niektóre uprawnienia obywateli polskich i obywateli Ukrainy będących studentami, nauczycielami akademickimi lub pracownikami naukowymi wjeżdżającymi z terytorium Ukrainy;
• szczególne regulacje dotyczące kształcenia, wychowania i opieki dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy, w tym wsparcia jednostek samorządu terytorialnego w realizacji dodatkowych zadań oświatowych w tym zakresie;
• szczególne zasady organizacji i funkcjonowania uczelni w związku z zapewnianiem miejsc na studiach dla obywateli Ukrainy, o których mowa w pkt. 1;
• szczególne zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy, przebywających legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa przewiduje  wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą na zapewnienie kształcenia i wychowania dzieciom lub uczniom będącym obywatelami Ukrainy.

 W tym celu będą mogły być tworzone inne lokalizacje prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowane organizacyjnie szkołom lub przedszkolom.

Osoba prawna inna niż jednostka samorządu terytorialnego lub osoba fizyczna prowadząca publiczne lub niepubliczne przedszkole lub publiczną lub niepubliczną szkołę będzie mogła również utworzyć inne lokalizacje prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowane organizacyjnie odpowiednio temu przedszkolu lub tej szkole po zawarciu porozumienia z jednostką samorządu terytorialnego będącą odpowiednio dla tego przedszkola lub dla tej szkoły organem rejestrującym. 

W celu ułatwienia organizacji pracy szkoły, w której zostanie utworzony dodatkowy oddział w celu zapewnienia kształcenia i wychowania dzieciom i uczniom z terytorium Ukrainy przybyłym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, ustawa przewiduje, w roku szkolnym 2021/2022 w szkole, w której zostanie utworzony taki oddział, dyrektor szkoły będzie mógł przydzielić nauczycielowi, za jego zgodą, godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć.

W celu ułatwienia zatrudnienia na stanowisku pomocy nauczyciela ustawa przewiduje, że w roku szkolnym 2021/2022 na stanowisku pomocy nauczyciela, będzie mogła być zatrudniona osoba nieposiadająca obywatelstwa polskiego, jeżeli posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki.

W ustawie należy zwrócić uwagę na art. 51 – 58:

• 51 – dodatkowe lokalizacje prowadzenia zajęć;
• 52 – bezpłatny transport dla dzieci i uczniów do miejsca, w którym zapewnia się im kształcenie i wychowanie;
• 53 – przyznawanie świadczenia pomocy materialnej o charakterze socjalnym na zasadach określonych w rozdziale 8a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty;
• 54 – obowiązek szkolny/nauki nie może być realizowany poza szkołą, w ramach tzw. edukacji domowej;
• 55 – nauczanie w oddziale przygotowawczym;
• 56 – godziny ponadwymiarowe dla nauczycieli w wymiarze ponad ½ do etatu;
• 57 – rozwiązania związane z zatrudnieniem pomocy nauczyciela;
• 58 – zatrudnienie nauczycieli przebywających na świadczeniu kompensacyjnym w dodatkowych oddziałach lub jako pomoc nauczyciela.

Istotny  jest również art. 59  dający delegację ministrowi do określenia w drodze rozporządzenia organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy, w szczególności w zakresie oceniania, klasyfikowania i promowania, przeprowadzania egzaminów, organizacji pracy jednostek systemu oświaty, przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego i wprowadzenia  w tym zakresie odrębnych unormowań , uwzględniając dostosowanie procesu kształcenia, wychowania i opieki do potrzeb i możliwości dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy.

Źródło: monitorpolski.gov.pl